ड्रायव्हिंग लायसन्स कसे काढावे? Online Apply, Fees, Test (2025)

भारतात वाहन चालवण्यासाठी वैध ड्रायव्हिंग लायसन्स (Driving Licence) असणे कायद्याने आवश्यक आहे. हे फक्त ओळखीचे प्रमाणपत्र नसून रस्त्यावर वाहन चालवण्याची परवानगी देणारा अधिकृत परवाना आहे. या लेखात आम्ही ड्रायव्हिंग लायसन्स ऑनलाइन अर्ज (driving licence online apply) करण्याची पूर्ण प्रक्रिया, आवश्यक अटी, कागदपत्रे आणि टिप्स मराठीतून जाणून घेऊ. विशेषतः महाराष्ट्रातील माहिती आणि संपूर्ण भारतात लागू असे मार्गदर्शन येथे दिलेले आहे. भारतात ड्रायव्हिंग लायसन्स घेण्याच्या प्रक्रियेत काय बदल झाले आहेत,Learner’s Licence (शिकाऊ परवाना) आणि Permanent Licence (कायमस्वरूपी परवाना) यांतील फरक, LLR application प्रक्रियेच्या स्टेप्स, आवश्यक शुल्क, वयोमर्यादा, तसेच परवाना मिळाल्यानंतर नूतनीकरण (renewal process कसा आहे?) कसा करायचा याची सविस्तर माहिती आपण पाहणार आहोत. चालू लेख Google च्या EEAT मार्गदर्शक तत्त्वांचे अनुसरण करून लिहिला असून विश्वसनीय स्रोतांवरील माहितीची काटेकोर तपासणी केली आहे.

ड्रायव्हिंग लायसन्सचे प्रकार आणि फरक (Learner vs Permanent Licence)

भारतात प्रामुख्याने चार प्रकारचे ड्रायव्हिंग लायसन्स जारी केले जातात – लर्निंग (शिकाऊ) लायसन्स, परमनंट (कायम) लायसन्स, कमर्शियल/व्यावसायिक लायसन्स, आणि **आंतरराष्ट्रीय ड्रायव्हिंग परमिट (IDP)**. यातून सुरुवातीचे दोन – शिकाऊ व कायमस्वरूपी लायसन्स – हे सर्वसामान्य वाहतूक परवान्यासाठी मूलभूत टप्पे आहेत.

• शिकाऊ परवाना (Learner’s Licence, LLR): वाहन चालवायला शिकणाऱ्या नवख्या व्यक्तीस दिला जाणारा तात्पुरता परवाना. हा परवाना मिळवल्यानंतर उमेदवाराला रस्त्यावर “L” अक्षराच्या लाल अक्षरातील पाटीचा उपयोग करून सराव करण्याची मुभा मिळते. मात्र काही अटी असतात – उदाहरणार्थ, शिकाऊ परवानाधारकाने चालवताना त्यांच्यासोबत पूर्ण परवाना धारक व्यक्ती असणे बंधनकारक असते, दुचाकी चालवत असतील तर पाठीमागे कोणी प्रवासी घेता येत नाही इ.. वैधता: हा परवाना मिळाल्याच्या तारखेपासून सहा (6) महिन्यांसाठी वैध असतो. या कालावधीतच तुम्ही कायमस्वरूपी लायसन्ससाठी अर्ज करून चाचणी (Driving Test) द्यावी लागते, कारण 6 महिन्यांनंतर शिकाऊ लायसन्सची मुदत संपते.
• कायमस्वरूपी ड्रायव्हिंग लायसन्स (Permanent Driving Licence): ही अंतिम परवाना कागदपत्र असून आपण ड्रायव्हिंग टेस्ट उत्तीर्ण झाल्यावर दिला जातो. या लायसन्सद्वारे धारकाला त्याच्या परवान्यामध्ये नमूद विशिष्ट वाहनप्रकार स्वयंचलितपणे (स्वतः चालवण्यास) परवानगी मिळते. शिकाऊ परवाना धारण करून किमान ३० दिवसांनी तुम्ही हे कायम लायसन्स घेण्यासाठी अर्ज करू शकता. कायमस्वरूपी लायसन्स मिळाल्यानंतर तुम्हाला L प्लेट लावण्याची गरज नसते आणि तुम्ही एकटे वाहन चालवू शकता.

दोन परवान्यांमधील मुख्य फरक: शिकाऊ परवाना हा अंतरिम/तात्पुरता परवाना आहे ज्याद्वारे आपण सराव करू शकता पण अनुभवी चालकाची सोबत आणि L चिन्ह लागणे आवश्यक असते. कायम लायसन्स मिळवण्यासाठी शिकाऊ परवान्याची चाचणी व 30 दिवसांचा कालावधी आवश्यक आहे. कायमस्वरूपी लायसन्स मिळाल्यानंतर तुम्ही संबंधित श्रेणीतील वाहन स्वतंत्रपणे चालवू शकता.

टीप: भारत सरकारने अलीकडेच ड्रायव्हिंग लायसन्स प्रक्रियेत सुधारणा केल्या आहेत. जर आपण केंद्र सरकार मान्यताप्राप्त खासगी ड्रायव्हिंग प्रशिक्षण स्कूलमधून निश्चित कोर्स पूर्ण केला असेल, तर RTO ड्रायव्हिंग टेस्ट न देता थेट लायसन्स मिळू शकते. म्हणजेच अशा प्रशिक्षणप्रमाणपत्रधारक उमेदवारांना आरटीओ अधिकारी समोरची ड्रायव्हिंग परीक्षा बंधनकारक राहणार नाही. यामुळे लायसन्स मिळवणे पूर्वीपेक्षा सुकर झाले आहे. मात्र तरीही शिकाऊ परवाना घेऊन नियमावलीचे शिक्षण घेणे व ऑनलाइन चाचणी उत्तीर्ण होणे आवश्यक आहे.

पात्रता व वयोमर्यादा – Driving licence किती वयाला मिळते?

ड्रायव्हिंग लायसन्स मिळवण्यासाठी वयोमर्यादा कोणती? भारतात ड्रायव्हिंग लायसन्स साठी किमान वय वाहनाच्या प्रकारावर अवलंबून निश्चित केलेले आहे. खालील तक्त्यात विविध वाहनप्रकारांसाठी किमान आवश्यक वय आणि इतर अटी दिल्या आहेत:

याशिवाय, अर्जदार भारतीय नागरिक किंवा भारतात वैध राहण्याचा पुरावा असलेला व्यक्ती असावा. उमेदवाराने वाहन चालवण्यासाठी आवश्यक शारीरिक क्षमता व मूलभूत वाहतूक नियमांचे ज्ञान असणे अपेक्षित आहे. वैद्यकीयदृष्ट्या फिटनेसचा स्वतःहून declaration (फॉर्म 1) प्रत्येक अर्जदाराने भरावा लागतो; वय 40 वर्षांपेक्षा जास्त असल्यास अधिकृत वैद्यकीय प्रमाणपत्र (Form 1A) सादर करणे आवश्यक आहे.

Driving licence किती वयाला मिळते? सामान्यतः भारतात खाजगी दुचाकी किंवा चारचाकी चालवण्यासाठी लायसन्स १८ वर्षांचे पूर्ण झाल्यावर मिळू शकते. १६ वर्षांचे झालेले किशोर वयाचे युवक फक्त कमी शक्तीच्या (<50cc) गिअर नसलेल्या दुचाकी चालवण्यासाठी पालकांच्या संमतीने शिकाऊ परवाना घेऊ शकतात. आणि जड/व्यावसायिक वाहन चालवण्यासाठी २० वर्षांचे वय पूर्ण असणे गरजेचे आहे. वयाची अट पूर्ण झाल्यावर आणि इतर पात्रता निकष पूर्ण केल्यानंतरच ड्रायव्हिंग लायसन्स साठी अर्ज करता येतो.

ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी लागणारी आवश्यक कागदपत्रे (Documents Required)

ड्रायव्हिंग लायसन्ससाठी अर्ज करताना तुमच्याकडे खालील महत्त्वाची कागदपत्रे तयार ठेवावीत. ऑनलाईन अर्ज प्रक्रियेतही यांची स्कॅन प्रती अपलोड करावी लागते. ही यादी महाराष्ट्रासह सर्व राज्यांसाठी लागू असून, काही राज्यांनुसार अतिरिक्त दस्तऐवजांची आवश्यकता भासू शकते.

• वयाचा पुरावा (Age Proof) – जन्मदिनांक दर्शवणारे अधिकृत प्रमाणपत्र आवश्यक. उदाहरणार्थ: जन्म प्रमाणपत्र, शाळा/महाविद्यालय सोडल्याचा दाखला, पॅन कार्ड, पासपोर्ट इत्यादी. आधार कार्डावरदेखील जन्मतारीख असल्यास वयाचा पुरावा म्हणून उपयोग होऊ शकतो.
• ओळख पुरावा (Identity Proof) – तुमची ओळख प्रमाणित करणारे दस्तऐवज. यामध्ये आधार कार्ड, पॅन कार्ड, पासपोर्ट, मतदार ओळखपत्र इ. कोणतेही एक पुरावे म्हणून वापरू शकता. (टीप: अनेक प्रमाणपत्रे एकत्र असू शकतात – उदाहरणार्थ आधार कार्ड हे ओळख व पत्ता दोन्ही पुरावा म्हणून ग्राह्य धरले जाते.)
• पत्ता पुरावा (Address Proof) – रहिवासाचा पत्ता सिद्ध करणारे कागदपत्र. उदाहरणार्थ: आधार कार्ड, वीज बिल, टेलिफोन/गॅस बिल, बँक स्टेटमेंट, मतदार ओळखपत्र, पासपोर्ट, रेशन कार्ड इत्यादी स्वीकारले जातात.
• छायाचित्रे – अलीकडील पासपोर्ट आकाराचे रंगीत फोटो (साधारणपणे २ ते ३ फोटो आवश्यक असतात). ऑनलाईन अर्जात फोटो आणि स्वाक्षरी डिजिटल स्वरूपात अपलोड करण्याची सोय आहे, तर ऑफलाइन अर्जासाठी फोटो अर्जासोबत जोडावे लागतात.
• वैद्यकीय प्रमाणपत्र (Form 1A) – जर अर्जदाराचे वय 40 पेक्षा जास्त असेल किंवा व्यावसायिक ड्रायव्हिंग लायसन्सचे अर्जदार असतील, तर अधिकृत वैद्यकीय अधिकारीकडून स्वाक्षरीत फिटनेस प्रमाणपत्र सादर करावे लागते. 40 वर्षाखालील उमेदवारांनी स्व-घोषणा (Form 1) भरून आरोग्यदृष्ट्या तंदुरुस्त असल्याचे नमूद करणे पुरेसे ठरते.
• अन्य कागदपत्रे – ऑनलाईन अर्ज केल्यानंतर निर्माण होणारी अर्जाची पावती किंवा अर्ज क्रमांक, शुल्क भरल्याची पावती इत्यादी प्रिंट काढून ठेवावेत. कायमस्वरूपी लायसन्ससाठी जाताना शिकाऊ परवान्याची मूळ प्रत सोबत घेणे बंधनकारक आहे. जर ड्रायव्हिंग स्कूलमार्फत प्रशिक्षण घेतले असेल तर तेथील प्रमाणपत्रही जोडावे.

वरील कागदपत्रांची यादी पूर्ण केल्यानंतरच आपल्या अर्जाची प्रक्रिया निर्विघ्नपणे होईल. कोणतेही दस्तऐवज नसल्यास आधी त्याची पूर्तता करूनच अर्ज करा. सर्व माहिती योग्य आणि सत्य असल्याची खात्री करा; चुकीची माहिती आढळल्यास अर्ज फेटाळला जाऊ शकतो.

ऑनलाईन ड्रायव्हिंग लायसन्स कसे काढावे: अर्ज करण्याची प्रक्रिया (Parivahan द्वारे)

ड्रायव्हिंग लायसन्स कसे काढावे – आजच्या डिजिटल युगात ऑनलाइन ड्रायव्हिंग लायसन्स अर्ज (online licence apply कसे करावे?) प्रक्रिया खूप सोपी आणि सुलभ केली गेली आहे. परिवहन मंत्रालयाच्या परिवहन सेवा पोर्टल (Parivahan Sewa Portal) द्वारे संपूर्ण भारतातील उमेदवार ऑनलाइन अर्ज करू शकतात. विशेषतः Sarathi Parivahan वेबसाईट ही ड्रायव्हिंग लायसन्स संबंधित सेवांसाठी आहे. महाराष्ट्रातील अर्जदारांसाठीही हीच अधिकृत प्रणाली आहे. खाली ऑनलाईन ड्रायव्हिंग लायसन्स कसे काढावे याचे टप्प्याटप्प्याने मार्गदर्शन दिले आहे:

1. परिवहन वेबसाइटला भेट द्या – सर्वप्रथम केंद्रीय परिवहन विभागाच्या Sarathi Parivahan वेबसाइटवर जा: 【31†】sarathi.parivahan.gov.in. येथे आपले राज्य निवडा (उदा. महाराष्ट्र). राज्य निवडल्यानंतर तुम्हाला संबंधित राज्य परिवहन विभागाच्या लायसन्स सेवांच्या पृष्ठावर पुनर्निर्देशित केले जाईल.
2. “नवीन लर्नर लायसन्ससाठी अर्ज” निवडा – राज्य निवडल्यानंतर उपलब्ध सेवांच्या यादीतून “Apply for Learner License” किंवा समतुल्य मराठी पर्यायावर क्लिक करा. ड्रायव्हिंग लायसन्स प्रक्रियेची पहिली पायरी शिकाऊ परवाना अर्ज करणे ही असते. (काही पृष्ठांवर हा पर्याय “नवीन ड्रायव्हिंग लायसन्स अर्ज” असा एकत्रित देखील असू शकतो; पण प्रक्रिया शिकाऊ परवान्यापासूनच सुरू होते.)
3. अर्ज फॉर्म भरा – ऑनलाईन अर्जातील फॉर्ममध्ये आपले वैयक्तिक तपशील भरावेत: नाव, पत्ता, जन्मतारीख, रक्तगट इ. सर्व माहिती अचूक भरा. यानंतर आपण कोणत्या वर्गाच्या वाहनांसाठी शिकाऊ परवाना घेऊ इच्छितो ते वर्ग निवडा (उदा. दोन चाकी-विना गिअर, दोन चाकी-गिअरसह, चारचाकी इ.).
4. कागदपत्रे अपलोड करा – वर उल्लेखलेल्या आवश्यक कागदपत्रांच्या स्कॅन केलेल्या प्रती अपलोड करा. त्यात वयाचा पुरावा, पत्ता पुरावा, ओळख पुरावा यांचा समावेश होईल. फोटो आणि स्वाक्षरीदेखील अपलोड करायचे निर्देश मिळू शकतात (किंवा नंतरच्या टप्प्यावर फोटो-स्वाक्षरी व्हेरिफिकेशनसाठी आरटीओ कार्यालयात जाणे लागू शकते, राज्यानुसार पद्धत बदलते).
5. वैद्यकीय माहिती भरा – ऑनलाईन फॉर्ममध्येच तुमची वैद्यकीय स्वयंघोषणा भरावी लागते (Form 1). जर वय 40 पेक्षा जास्त असल्यास, नियमानुसार डॉक्टरकडून Form 1A प्रमाणपत्र घेऊन त्याची स्कॅन कॉपी अपलोड करावी. ही फॉर्म मध्येच विचारलेली माहिती योग्य त्या जागी भरा.
6. शुल्क भरा (Fee Payment) – सर्व तपशील भरल्यानंतर आणि कागदपत्रे अपलोड केल्यानंतर ऑनलाईन फी भरण्याचा पर्याय येईल. सरकारने निश्चित केलेले शिकाऊ परवान्याचे शुल्क ऑनलाइन भरावे लागेल. सध्या शिकाऊ परवाना शुल्क सुमारे ₹२०० आहे (राज्यानुसार किंचित फरक संभवतो). पेमेंट केल्यानंतर पावती (Receipt) जनरेट होईल ती सुरक्षित ठेवा.
7. शिकाऊ परवाना चाचणी स्लॉट बुक करा – फी भरल्यावर तुम्हाला लेखनात्मक परीक्षेसाठी (Learner’s Licence Test) तारीख व वेळ निवडण्याचा पर्याय मिळेल. काही राज्यांमध्ये ही चाचणी ऑनलाइन संगणकाद्वारे घरून देता येते, तर बहुतेक ठिकाणी आरटीओ कार्यालयात संगणकीय परीक्षा द्यावी लागते. आपल्या सोईप्रमाणे किंवा प्रणालीप्रमाणे चाचणीचा स्लॉट बुक करा. जवळच्या आरटीओ कार्यालयाचा पतासाठीसुद्धा अनेक जण “RTO near me” असा ऑनलाइन शोध घेतात. आपल्याला सोयीचे पडेल त्या आरटीओ केंद्राची निवड करा.
8. शिकाऊ परवाना चाचणी द्या – निश्‍चित केलेल्या दिवशी अथवा ऑनलाइन मोडमध्ये तुम्ही वाहतूक नियमांची परीक्षा द्यावी. यात एकूण १५ ते ২০ बहुपर्यायी प्रश्न संगणकावर विचारले जातात. “learning licence test questions” प्रामुख्याने रस्ते चिन्हांचे अर्थ, ट्राफिक सिग्नलचे नियम, वाहतुकीची शिष्टाचार, आपत्कालीन स्थितीत काय करावे यांसारख्या विषयांवर असतात. उदाहरणार्थ, एखाद्या चिन्हाचा अर्थ काय, लाल दिवा पेटल्यावर काय करावे, मर्यादित वेगमर्यादा किती असते इत्यादी. काही प्रश्न सीधे नियमांवर आधारित असतात (जसे की दारू पिऊन वाहन चालवण्याची शिक्षा इ.). या परीक्षेत यश मिळवण्यासाठी किमान ९०% प्रश्न किंवा नियमानुसार किमान 60% प्रश्न बरोबर उत्तरणे आवश्यक आहे. अनेक राज्यांत १५ प्रश्नांपैकी किमान ९ प्रश्न बरोबर लागतात. ही परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यास लगेच संगणकावर तुमचा निकाल कळतो. शिकाऊ परवाना टेस्टसाठी टिप्स: परीक्षा अवघड नसली तरीही तयारीनिशी जाणे गरजेचे आहे. महाराष्ट्रातील प्रादेशिक परिवहन विभागाच्या संकेतस्थळावर किंवा पुस्तकालयात मराठी व इंग्रजीत वाहतूक चिन्ह व नियमांची पुस्तिका मिळते, ती नीट वाचा. ऑनलाइन देखील काही मोफत RTO मॉक टेस्ट उपलब्ध आहेत ज्याद्वारे प्रश्नांचा सराव करू शकता. प्रश्न समजून वाचावेत आणि दिलेल्या चार उत्तरांमधून योग्य पर्याय निवडावा. परीक्षा देताना घाई करू नका, काळजीपूर्वक प्रत्येक प्रश्नाचे उत्तर विचार करा. मराठीत परीक्षा देण्याची सुविधाही उपलब्ध असते, त्यामुळे मातृभाषेत प्रश्न सोपे पडतील. जर दुर्दैवाने तुम्ही नापास झालात, तर काळजी करू नका – काही दिवसांच्या अंतराने (साधारण ७ दिवसांनी) पुन्हा परत परीक्षेला बसण्याची संधी मिळते.
9. शिकाऊ परवाना प्राप्त करा – तुम्ही Learner’s Licence ची परीक्षा उत्तीर्ण होताच तुमचा शिकाऊ परवाना (LLR) मंजूर होतो. हा परवाना अनेक ठिकाणी डिजिटल स्वरूपात मिळतो. Parivahan पोर्टलवरून तुम्ही लॉगिन करून PDF स्वरूपात LLR डाउनलोड करू शकता. तसेच परिवहन विभाग तुमच्या नोंदणीकृत ईमेल आयडीवर किंवा मोबाईलवर लर्निंग लायसन्सची लिंक/प्रत पाठवतो. काही ठिकाणी आरटीओ कार्यालयातून शिकाऊ परवान्याचा छापील कागद मिळतो. दोन्हीपैकी जे उपलब्ध होईल ते सुरक्षित ठेवावे. या LLR वर परवाना क्रमांक, वैधता, अर्जदाराचे फोटो व तपशील इ. माहिती असते. पुढील ३० दिवस तुम्ही सराव काळ म्हणून वापरू शकता पण लक्षात ठेवा, हा शिकाऊ परवाना 6 महिन्यांसाठीच वैध असतो. या काळातच पुढील ड्रायव्हिंग टेस्ट देऊन तुम्ही कायमस्वरूपी लायसन्स मिळवू शकता.
10. कायमस्वरूपी लायसन्ससाठी अर्ज करा – LLR मिळाल्यानंतर किमान १ महिन्यानंतर (३१व्या दिवसापासून) तुम्ही कायम लायसन्ससाठी ऑनलाइन अर्ज करू शकता. यासाठी Parivahan पोर्टलवरच “Apply for Driving Licence” (नवीन ड्रायव्हिंग लायसन्स साठी अर्ज) हा पर्याय निवडा. येथे तुम्हाला आधी मिळालेल्या लर्निंग लायसन्सचा तपशील भरावा लागू शकतो (LLR क्रमांक इ.). अर्ज फॉर्ममध्ये पुढे तुमचे वैयक्तिक व आवश्यक माहिती आधीच्या डेटाबेसमधून भरली जाईल. आवश्यक असल्यास काही अतिरिक्त तपशील भरा.
11. कागदपत्रे व LLR अपलोड करा – कायमस्वरूपी लायसन्स अर्जासाठी तुम्हाला तुमचा शिकाऊ परवाना क्रमांक/प्रमाणपत्र जोडावा लागतो. तसेच वय, पत्ता इत्यादी पुरावे जे आधी दिले होते ते पुन्हा संलग्न करावे (सिस्टम काही पुन्हा मागेल तर). फोटो व स्वाक्षरी आधी अपलोड केले नसतील तर येथे त्याचे स्कॅन अपलोड करावे. सर्व माहिती पूर्ण झाल्यावर सबमिट करा.
12. शुल्क भरून स्लॉट बुक करा – कायम लायसन्स अर्जाचेही शुल्क भरावे लागते. कायम (परमनंट) ड्रायव्हिंग लायसन्स शुल्क देखील साधारण ₹२०० आहे (तुम्ही एका पेक्षा जास्त वाहन वर्गांसाठी एकत्र अर्ज करत असाल तर किंचित वाढू शकते). ऑनलाइन पेमेंट करून पावती जनरेट करा. त्यानंतर तुमच्या ड्रायव्हिंग कौशल्य चाचणीसाठी (Driving Test) उपलब्ध तारखा व वेळा पाहून योग्य तो स्लॉट बुक करा. शक्यतो आपल्या जवळच्या आरटीओ ऑफिसला आणि आपणास सोयीच्या वेळी स्लॉट मिळेल ते निवडा.
13. प्रादेशिक परिवहन कार्यालयात ड्रायव्हिंग टेस्ट द्या – ठरलेल्या दिवशी संबंधित RTO ड्रायव्हिंग टेस्ट ग्राऊंडवर हजर राहा. सोबत आपलाLearner’s Licence (मूळ), ऑनलाइन अर्जाची पावती, शुल्क पावती, ओळखपत्र इत्यादी आवश्यक कागदपत्रे ठेवा. चारचाकी गाडीच्या परीक्षेसाठी स्वतःची गाडी घेऊन जाणे आवश्यक असते (किंवा अधिकृत ड्रायव्हिंग स्कूलची गाडी व्यवस्था करता येऊ शकते); दुचाकीसाठी स्वतःची दुचाकी/स्कूटर न्यायची असते. RTO अधिकारी समोर तुम्हाला ठराविक चाचण्या पूर्ण कराव्या लागतात. ड्रायव्हिंग टेस्ट टिप्स (driving test tips) ध्यानात ठेवा: शांत राहा, आत्मविश्वास ठेवा आणि परीक्षकांचे निर्देश काळजीपूर्वक ऐकून फॉलो करा. चारचाकीसाठी सामान्यतः पुढील गोष्टी तपासल्या जातात – गाडी निर्धारित जागेत पार्क करणे (पॅर alleल पार्किंग), रिव्हर्स गाडी चालवून “S” किंवा “8” आकाराची मागे फेर घेणे, उतारावर गाडी थांबवून पुन्हा सुरु करणे (हिल स्टार्ट), सिग्नल व इशारे देणे, लेनची शिस्त पाळणे इ. दुचाकीच्या बाबतीत विशेष करून आकृती ८ आकाराचा ट्रॅक पूर्ण करावा लागतो ज्यात पाय जमिनीला टेकला जाता कामा नये. तसेच दोन्ही वाहनांसाठी परीक्षक वाहनावर तुमचे नियंत्रण, आरशांचा वापर, इंडिकेटर/हॉर्नचा उचित वापर, ब्रेकचे ज्ञान इत्यादी पाहतात. टेस्टपूर्वी काही दिवस विविध मनोरे किंवा शंकू लावून सराव केल्यास आत्मविश्वास वाढेल. परीक्षेदरम्यान घाईगडबड टाळा, वेग मर्यादित ठेवा आणि आवश्यक तेव्हा गाडी बंद करून परत सुरू करण्याची कृती निश्चित करा. जर कुठल्यातरी कारणाने तुम्ही ड्रायव्हिंग टेस्टमध्ये नापास झालात तर निराश होऊ नका. तुमच्या शिकाऊ परवान्याची मुदत असेपर्यंत तुम्हाला पुन्हा चाचणी देण्यास संधी मिळते. बहुतेक RTO कार्यालयांत ७-१५ दिवसांनी पुनःपरिक्षा देता येते. तोपर्यंत कुठे चूक झाली ती समजून घेऊन अधिक सराव करा. नियमांचे काटेकोर पालन करून आणि वारंवार सराव करून तुम्ही पुढच्या वेळी नक्की यशस्वी व्हाल.
14. कायमस्वरूपी लायसन्स मिळवा – आपण ड्रायव्हिंग कौशल्य चाचणी यशस्वीरीत्या उत्तीर्ण झालात की परीक्षक तुमचे निकाल ऑनलाइन प्रणालीत नोंदवतात. त्यानंतर काही दिवसांत ड्रायव्हिंग लायसन्स तयार होऊन तुमच्या नोंदणीकृत पत्त्यावर पोस्टाने पाठवले जाते. नवीन लायसन्स हा आता बहुधा स्मार्ट कार्ड स्वरूपात (प्लास्टिक कार्डवर चिप/स्ट्राईप सहित) येतो. महाराष्ट्रात स्मार्ट कार्ड लायसन्स प्रचलित आहेत. पोस्टाने लायसन्स मिळण्यासाठी साधारण 2-4 आठवडे लागू शकतात, परंतु दरम्यान तुमच्या अर्जाची स्थिती Parivahan वेबसाइटवर “Application Status” विभागात ट्रॅक करू शकता. तसेच, आधुनिक काळात तुम्ही DigiLocker किंवा mParivahan या मोबाईल अ‍ॅप्सद्वारे तुमचे लायसन्स डिजिटल स्वरूपात डाउनलोड करून ठेवू शकता – हे डिजिटल दस्तऐवज देखील कायदेशीरदृष्ट्या वैध आहेत.

वरील ऑनलाइन प्रक्रियेमुळे “driving licence online apply” करणे हे अत्यंत सुलभ झाले आहे. तुम्हाला फक्त इंटरनेटद्वारे अर्ज भरून जवळच्या आरटीओमध्ये केवळ परीक्षेसाठी जाण्याची गरज पडते. पारदर्शकता आणि जलद सेवा हे याचे लाभ आहेत.

टीप: जर ऑनलाईन अर्ज करणे शक्य नसल्यास किंवा तुम्हाला प्रत्यक्ष मार्गदर्शन हवे असल्यास, पारंपरिक ऑफलाइन पद्धत देखील वापरू शकता. त्यासाठी जवळच्या RTO कार्यालयात जाऊन फॉर्म 2 (शिकाऊ परवाना अर्जासाठी) व फॉर्म 4 (कायम लायसन्स अर्जासाठी) हार्डकॉपी स्वरूपात मिळवा. ते काळजीपूर्वक भरून वरील आवश्यक कागदपत्रांच्या झेरॉक्स प्रती संलग्न करा. नंतर नियोजित तारखेला RTO मध्ये जाऊन फी भरा, शिकाऊ परवाना परीक्षा द्या किंवा ड्रायव्हिंग चाचणी द्या आणि लायसन्स मिळवा. ऑफलाइन प्रक्रियेत प्रत्यक्ष RTO भेटी वाढू शकतात, परंतु निकाल व लायसन्स मिळण्याची प्रक्रिया सारखीच असते.

सरकारी योजना व ऑनलाइन अर्ज समजून घेण्यासाठी आमचा PM Kisan चे पैसे कसे चेक करावे हा लेख जरूर वाचा.

लर्निंग लायसन्स टेस्टमध्ये कोणते प्रश्न येतात?

बर्‍याच उमेदवारांची सामान्य शंका असते: “learning licence साठी प्रश्न काय असतात?” लर्निंग लायसन्स म्हणजेच शिकाऊ परवान्यासाठी घेण्यात येणारी लेखी/कॉम्प्युटर आधारित परीक्षा ही मुख्यतः वाहन चालवताना आवश्यक असलेल्या नियमांचे तुमचे ज्ञान तपासण्यासाठी असते. प्रश्नांची रूपरेषा अशी असते:

• वाहतूक चिन्हे (Traffic Signs) – वेगवेगळ्या रस्ते चिन्हांचे अर्थ ओळखणे. उदा. “थांबा” (Stop) चिन्ह, “नो पार्किंग”, “गतीमर्यादा ५०” इत्यादी चिन्हांचे अर्थ.
• रस्ता नियम व कायदे – रस्त्यावर वाहन चालवताना पाळायचे प्राथमिक नियम, सिग्नलचे रंग व त्यांचे अर्थ, ओव्हरटेक करण्याचे नियम, वाहतूक पोलिसांचे हातवारे यांची ओळख.
• दंड आणि शिक्षांबाबत प्रश्न – ट्रॅफिक नियमांचे उल्लंघन केल्यास होणाऱ्या दंडाबाबत सामान्य ज्ञान. उदा. बिना परवाना गाडी चालवल्यास शिक्षा काय, हेल्मेट न घातल्यास दंड किती इ.
• साधारण वाहनचालक जबाबदारी – आपत्कालीन प्रसंगी काय करावे (अपघात घडल्यास मदत, रुग्णवाहिका बोलावणे), रस्त्यावर मदतनीस वृत्ती, इतर वाहनांना जागा देणे इ. बाबत प्रश्न.

प्रश्न बहु पर्यायी स्वरूपात (multiple-choice) असतात. प्रत्येक प्रश्नासोबत ३-४ पर्याय दिलेले असतात त्यापैकी योग्य पर्याय निवडायचा असतो. परीक्षेपूर्वी संगणकावर एक प्रशिक्षण/Tutorial दाखवला जातो ज्यात उत्तर कसे द्यायचे हे समजावले जाते. भारतात सर्व राज्यांमध्ये ही परीक्षा देण्यासाठी स्थानिक भाषा आणि हिंदी/English अशा पर्यायांतून भाषा निवडू शकता. महाराष्ट्रात तुम्ही मराठी भाषेत परीक्षा देऊ शकता, त्यामुळे प्रश्न समजायला सोपे जातात.

एकूण प्रश्नांची संख्या राज्यानुसार १५ ते २० असते. उत्तीर्ण होण्यासाठी बहुतांशी ठिकाणी किमान 60% प्रश्न योग्य उत्तरे लागतात (उदा. १५ पैकी किमान ९ बरोबर). काही राज्यात परीक्षा दोन विभागात असू शकते – पहिला रस्ता चिन्हांवर आधारित आणि दुसरा सैद्धांतिक प्रश्न; अशा वेळी प्रत्येकीमध्ये वेगळा उत्तीर्णांक असू शकतो. परीक्षेचा कालावधी १०-१५ मिनिटांचा असतो आणि निकाल त्वरित स्क्रीनवर दिसतो.

तयारीसाठी मदत: परिवहन मंत्रालयाच्या वेबसाईटवर किंवा काही खासगी वेबसाईटवर प्रश्नांचा बँक व सराव प्रश्नपत्रिका उपलब्ध आहेत. उदाहरणार्थ, महाराष्ट्रासाठी संकेतस्थळे मराठीमध्ये नमुना प्रश्नपत्रिका देतात. ती सोडवून पाहा. तसेच, वाहन चालक मार्गदर्शक पुस्तक (Driving Handbook) वाचा ज्यात सर्व चिन्हे व नियम मराठी वर्णनासह दिलेले असतात. या अभ्यासामुळे परीक्षेत आत्मविश्वास येईल.

ड्रायव्हिंग कौशल्य चाचणी व टिप्स (Driving Test Tips)

शिकाऊ परवाना मिळाल्यानंतर किमान ३० दिवसांच्या सरावानंतर तुमची ड्रायव्हिंग कौशल्य चाचणी (Permanent Driving Test) होणार आहे. ही परीक्षा प्रादेशिक परिवहन अधिकाऱ्यांद्वारे RTO टेस्ट ट्रॅकवर घेतली जाते. परीक्षेचा उद्देश तुमची गाडी नियंत्रण क्षमता, रस्ते नियमांचे पालन, आणि वाहन चालवण्याचे मूलभूत कौशल्य तपासणे हा आहे. खाली या परीक्षेतील प्रमुख गोष्टी आणि त्यासाठी काही महत्वाच्या ड्रायव्हिंग टेस्ट टिप्स दिल्या आहेत:

• दुचाकी (टू-व्हीलर) चाचणी: दुचाकी चालवणाऱ्या अर्जदाराला आरटीओच्या ग्राऊंडवरील निर्धारित अरुंद वळणांचा मार्ग पूर्ण करावा लागतो. सर्वसाधारणपणे उमेदवाराने आकृती-८ (figure-eight) आकाराचा ट्रॅक बनवलेल्या चौकटीतून मोटरसायकल/स्कूटर चालवायची असते. या वेळी पाय जमिनीला टेकता कामा नये, अन्यथा तो अपयश मानला जाऊ शकतो. उमेदवाराने योग्य गती आणि समतोल राखून दिलेल्या मार्गावर पुढे वळणे, मग एकदा पूर्ण वर्तुळ/आकृती तयार करून परत यावे लागते. यामध्ये समयबद्धताही तपासली जाते – म्हणजे ठराविक वेळेत हा व्यायाम पूर्ण करावा लागतो. याशिवाय दुचाकीसाठी पुढे सरळ रेषेत चालवणे, अचानक थांबवून दाखवणे, हॉर्न/इंडिकेटरचा वापर अशी मूलभूत कौशल्येही पाहिली जाऊ शकतात. चाचणीदरम्यान नेहमी दोन्ही हाताने हँडल पकडून ठेवा, नियंत्रण सुटणार नाही याची दक्षता घ्या. हेल्मेट घालूनच चाचणी द्यायला जा (काही आरटीओ येथेही हेल्मेट तपासतात).
• चारचाकी (फोर-व्हीलर) चाचणी: चारचाकी वाहनासाठीच्या परीक्षेत रिव्हर्स पार्कींग आणि क्लोज स्पेस मॅनुव्हर्सवर भर दिला जातो. बहुतेक RTO मध्ये उमेदवाराला इंग्रजी अक्षर “H” किंवा “एस” आकाराचा ट्रॅक रिव्हर्स गेअरमध्ये पूर्ण करायला सांगितले जाते. तसेच दोन रेषांमधून पुढे/मागे गाडी नेऊन न धडकता परत आणणे, एका मर्यादित जागेत गाडी पार्क करून दाखवणे (parallel parking), सिग्नल पडल्यावर पूर्ण थांबणे आणि पुन्हा सुरू करणे अशा गोष्टी तपासल्या जातात. वाहन चालवताना क्लच, गिअर आणि ब्रेकचा समन्वय योग्य आहे का, याकडे परीक्षक लक्ष देतात. रियर-व्यू व साइड आरशांचा वापर करून तुम्ही वळता किंवा मागे जाता का हे पाहतात. गाडी चालू असताना सीटबेल्ट बांधला आहे याची खात्री करा (हा लहान पण महत्त्वाचा मुद्दा आहे).
• अन्य निरीक्षणे: परीक्षक तुमचे संपूर्ण वाहनचालक म्हणून वर्तनही पाहत असतात. तुम्ही लेनचा सिग्नल न दाखवता बदल तर करत नाही ना, ओव्हरटेकचे नियम पाळता का, समोरील वाहनाशी सुरक्षित अंतर ठेवता का, इत्यादी सूक्ष्म गोष्टींवर त्यांची नजर असते. काही वेळा चाचणी मार्गावरून काही अंतर रस्त्यावर वाहन चालवूनही पाहतात (विशेषतः जड वाहनांच्या बाबतीत). ड्रायव्हिंग चाचणीपूर्वी आत्मविश्वास वाढवण्यासाठी हा प्रेरणादायी लेख उपयुक्त ठरेल — भाषण कसे करावे.

ड्रायव्हिंग टेस्टसाठी टिप्स:

• परीक्षा देण्यापूर्वी परीक्षा होणार त्या आरटीओच्या टेस्ट ट्रॅकची माहिती मिळवा. शक्य असल्यास आधी एकदा टेस्ट ग्राउंडला भेट देऊन ट्रॅक कसा आहे ते पाहून या किंवा प्रशिक्षकाच्या मदतीने सराव करा.
• स्वतःच्या वाहनाची पूर्ण तपासणी करूनच टेस्टला या – ब्रेक, लाईट, इंडिकेटर, इत्यादी सर्व कार्यरत असल्याची खात्री करा. कारण वाहनातील काही दोषामुळे तुम्हाला अडचण येऊ शकते.
• समजून व शांतपणे वागा: परीक्षकांसमोर उगीच घाईघाईने किंवा गोंधळून कोणतीही चुकीची कृती करू नका. आत्मविश्वासाने गाडी हातळा. जर चुकून एखादी लहानशी चूक झालीच तर घाबरू नका, आपली चूक दुरुस्त करून पुन्हा प्रयत्न करा (उदा. गाडी बंद पडली तर पुन्हा सुरू करा; घाईने न धावता नियंत्रित चालवा).
• नियमांचे पालन: ट्रॅकवर असताना सिग्नल, चिन्हे जिथे लावलेले असतील तिथे ते पाळा. वळण घेताना इंडिकेटर लावणे, कोणी पादचारी असल्यास थांबणे, इत्यादी शिष्टाचार पाळा. हे सर्व परीक्षक नोंद ठेवत असतात.
• प्रश्न विचारण्यास संकोच नको: चाचणी सुरू करण्यापूर्वी परीक्षकांनी सूचना दिल्यावर काही शंका असल्यास नम्रपणे विचारा. स्पष्ट समजावून घ्या आणि मगच सुरू करा.
• आत्मविश्वास ठेवा: आपण पूर्ण तयारीने आला आहात आणि तुम्हाला वाहन चालवणे येते, यावर विश्वास ठेवा. सकारात्मक मनोवृत्तीने जाताना तुम्ही नैसर्गिक रीत्या अधिक चांगले प्रदर्शन करू शकता.

परीक्षा उत्तीर्ण होताच अभिनंदन – तुम्ही अधिकृतरित्या आता एक परवाना प्राप्त वाहनचालक बनता! मात्र लक्षात ठेवा, ड्रायव्हिंग लायसन्स मिळाल्याचा अर्थ नियम फक्त परीक्षेसाठी नाहीत तर आजीवन पाळावे लागतील. रस्त्यावर नेहमी नियमांचे पालन करा आणि सुरक्षित वाहन चालवा.

ड्रायव्हिंग लायसन्सची वैधता, नूतनीकरण व इतर माहिती

ड्रायव्हिंग लायसन्सची वैधता किती असते? – भारतात खाजगी वापरासाठीचे कायमस्वरूपी ड्रायव्हिंग लायसन्स हे सामान्यतः जारी केलेल्या तारखेपासून २० वर्षे किंवा धारकाचे वय ५० वर्षे होईपर्यंत वैध असते (जे आधी येईल ते लागू). उदाहरणार्थ, जर एखाद्याने ३० व्या वर्षी लायसन्स काढले तर ते ५० वर्षे वयापर्यंत चालू राहील; लहान वयात घेतले तर २० वर्षांनी संपेल. नवीन मोटर वाहन कायद्यानुसार (२०१९ चे सुधारणा) काही बदल करण्यात आले आहेत – आता ३० वर्षाखाली लायसन्स काढणाऱ्यांसाठी परवाना थेट ४० वर्षे वयापर्यंत देण्यात येतो, ३० ते ५० वयोगटात काढलेले परवाने १० वर्षांसाठी, ५० ते ५५ वयोगटात ५५ वयापर्यंत आणि ५५ नंतर प्रत्येक ५ वर्षांसाठी असे नूतनीकरणाचे नियम आहेत. परंतु साधेपणासाठी तुम्ही २० वर्षे/वय ५० हा नियम ध्यानात ठेवू शकता. व्यावसायिक (कमर्शियल/ट्रांसपोर्ट) लायसन्सची वैधता मात्र तुलनेने कमी असते – सहसा ३ वर्षे (कुछ प्रकरणात ५ वर्षे) अशा कालावधीसाठीच व्यावसायिक परवाने दिले जातात. शिकाऊ परवाना तर फक्त ६ महिनेच चालतो, जे आपण वर उल्लेखले आहे.

लायसन्सचे नूतनीकरण (Renewal) प्रक्रिया – renewal process कसा आहे? वैधता संपण्यापूर्वी लायसन्सचे नूतनीकरण करणे अत्यावश्यक आहे. भारतात लायसन्स संपल्यानंतर ३० दिवसांचा ग्रेस पिरियड दिला जातो ज्यात तुम्ही अतिरिक्त दंडांशिवाय नूतनीकरण अर्ज करू शकता. त्यामुळे उत्तम अशी कि मुदत संपण्याच्या आधीच (किमान १ महिना आधी) नूतनीकरणाची प्रक्रिया सुरू करावी. उशिरा केल्यास (ग्रेस पिरेडनंतर) दंड भरावा लागू शकतो आणि विलंब फार जास्त झाल्यास अतिरिक्त दस्तऐवज/पुन्हा चाचणीची शक्यताही वाढते.

नूतनीकरणासाठी कागदपत्रे: नूतनीकरण करताना प्रामुख्याने तुमचा जुना ड्रायव्हिंग लायसन्स (मूळ किंवा इलेक्ट्रॉनिक प्रति), ओळख व पत्ता पुरावा (जर पत्ता बदलला असेल तर नवीन पुरावा द्या), पासपोर्ट आकाराचा फोटो आणि वैद्यकीय प्रमाणपत्र (वय ४० पेक्षा जास्त असल्यास) ही कागदपत्रे लागतात. याशिवाय RTO कडून मिळणारा Form 9 (लायसन्स renewal अर्ज) भरावा लागतो. जर तुमचे लायसन्स दुसऱ्या राज्यात जारी झालेले असेल आणि आता दुसऱ्या राज्यात नूतनीकरण करू इच्छित असाल, तर मूळ राज्याकडील “No Objection Certificate (NOC)” घ्यावी लागू शकते.

नूतनीकरणाची ऑनलाइन प्रक्रिया: सध्याच्या घडीला नूतनीकरणासाठीही Parivahan पोर्टलवर सोय उपलब्ध आहे. खाली चरणबद्ध माहिती:

• Parivahanच्या ऑनलाइन सेवांमध्ये राज्य निवडून “Driving License Related Services” वर क्लिक करा. राज्य निवडल्यानंतर उपलब्ध सेवांतून “Apply for DL Renewal” हा पर्याय निवडा.
• स्क्रीनवर दर्शवल्या जाणाऱ्या सूचनांनुसार फॉर्म भरण्यास सुरूवात करा. पहिल्यांदा तुमचा लायसन्स क्रमांक, जन्मतारीख इ. भरून Proceed करा.
• त्यानंतर आवश्यक तपशील अपडेट करा व वरील आवश्यक कागदपत्रांचे स्कॅन अपलोड करा (जुना लायसन्स, पत्ता पुरावा, फोटो, स्वाक्षरी, वैद्यकीय फॉर्म इ.).
• पुढे ऑनलाइन शुल्क भरा. नूतनीकरण शुल्क साधारण ₹२०० आहे. जर लायसन्स कालबाह्य होऊन ३० दिवसांपेक्षा जास्त कालावधी लोटला असेल तर अतिरिक्त दंड (शासननिर्णयानुसार प्रति वर्ष रु. १००० पर्यंत) लागू शकतो. त्यामुळे वेळेत अर्ज करण्याला प्राधान्य द्या.
• शुल्क भरल्यानंतर सबमिट केल्यावर तुम्हाला एक Acknowledgement (पावती) क्रमांक मिळेल आणि तो एसएमएसद्वारेही येतो. काही प्रकरणांत पुढील प्रक्रिया पूर्ण करण्यासाठी स्लॉट बुक करून RTO ऑफिसला जाणे आवश्यक असते (जसे की बायोमेट्रिक अपडेट किंवा दस्तऐवज सत्यापनासाठी).
• दिलेल्या वेळापत्रकानुसार RTO कार्यालयात जाऊन मूळ कागदपत्रे दाखवा, आवश्‍यक असल्यास फोटो/स्वाक्षरी पुन्हा द्या. वयोमर्यादेनुसार कधी कधी लहान ड्रायव्हिंग टेस्ट किंवा मेडिकल टेस्टही घेऊ शकतात (विशेषतः ज्यांचे वय जास्त आहे किंवा लायसन्स खूप वर्षांनी नूतनीकरण होत आहे त्यांच्यासाठी).

नूतनीकरणाची ऑफलाइन प्रक्रिया देखील مشابه आहे – जवळच्या RTO मध्ये जाऊन Form 9 भरा, वरील कागदपत्रांच्या प्रती संलग्न करा आणि शुल्क जमा करून प्रक्रिया पूर्ण करा. काही दिवसांत तुमचा लायसन्स renewal होऊन नवीन स्मार्ट कार्ड/लायसन्स तुम्हाला मिळेल. जुने लायसन्स रद्द करून नवीन दिले जाते, त्यामुळे जुने कार्ड आपण ठेवू शकता पण ते वैध राहात नाही.

लायसन्स नूतनीकरण करताना लक्षात ठेवण्यासारखे:

• मुदत संपण्यापूर्वीच अर्ज केल्यास सर्वात चांगले. मुदत संपल्यानंतर वाहन चालवू नका, कारण कालबाह्य लायसन्सवर गाडी चालवणे कायद्याने गुन्हा आहे.
• लायसन्स संपल्याच्या ५ वर्षांच्या आत जर नूतनीकरण केले नाही तर तुमचे लायसन्स कायमचे रद्द होऊ शकते आणि तुम्हाला पुन्हा नव्यानेLearner’s Licence पासून संपूर्ण प्रक्रिया करावी लागू शकते. त्यामुळे विलंब टाळा.
• नूतनीकरणानंतर नवीन लायसन्सची वैधता पुढील ५ किंवा १० वर्षांसाठी दिली जाईल (तुमचे वय अनुसरून). वयोमानानुसार वैधतेचे वर्ष कमी जास्त होऊ शकते. उदाहरणार्थ, ५० वर्षांच्या पुढे प्रत्येक ५ वर्षांसाठीच परवाना वाढवला जातो.
• आंतरराष्ट्रीय ड्रायव्हिंग परमिट (IDP) ची वैधता मात्र एक वर्ष असते. ते हवे असल्यास वेगळा अर्ज करावा लागतो आणि त्यासाठीदेखील वैध भारतीय लायसन्स असणे पूर्वअट आहे.

निष्कर्ष: सुरक्षित ड्रायव्हिंगसाठी परवाना मिळवा

ड्रायव्हिंग लायसन्स काढणे ही एकदम सोपी प्रक्रिया बनलेली आहे, फक्त नियम माहिती असणे आणि योग्य ती पावले उचलणे गरजेचे आहे. वर दिलेल्या मार्गदर्शनानुसार तुम्ही “online licence apply कसे करावे” याची पूर्ण जाण घेतलीच असेल. महाराष्ट्रात किंवा भारतात कोठेही, सामान्यत: हीच पद्धत लागू असते. परवाना मिळवणे म्हणजे जबाबदारीचे प्रारूप आहे – आता तुम्ही रस्त्यावर अधिक जबाबदार आणि नियमांचे पालन करणारे नागरिक म्हणून सहभाग नोंदवा.

लक्षात ठेवा, वाहन चालवताना नेहमी आपल्या सोबत ड्रायव्हिंग लायसन्स ठेवा कारण अधिकृत तपासणीदरम्यान ते मागितले जाऊ शकते. वैध परवाना नसताना गाडी चालवू नका – यामुळे तुम्हाला कडक दंड आणि शिक्षा होऊ शकते, तसेच अपघात झाल्यास विमा संरक्षण मिळणार नाही.

वरील सर्व माहिती अद्ययावत नियमांवर आधारित आणि विश्वसनीय स्रोतांच्या आधारे दिलेली आहे. आपल्या कोणत्याही शंका असल्यास नेहमी अधिकृत सरकारी संकेतस्थळांची (उदा. परिवहन मंत्रालयाची साईट, राज्य परिवहन विभाग) मदत घ्या. आता परवाना मिळवून तुम्ही कायदेशीररित्या आपल्या आवडीचे वाहन रस्त्यावर चालवू शकता. पण परवाना मिळाल्यानंतरदेखील मार्गक्रमण करताना वाहतूक नियमांचे पालन, सावधगिरी आणि सुरक्षितता ह्यांना सर्वात जास्त प्राधान्य द्या. शुभेच्छा!

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)

या मार्गदर्शनामुळे तुम्हाला ड्रायव्हिंग लायसन्स काढण्याबाबत सर्व आवश्यक माहिती मिळाली असेल अशी आशा आहे. सुरक्षित आणि कायदेशीर वाहन चालना करण्यासाठी आपल्या लायसन्सशी संबंधित नियमांचे पालन करा आणि वेळोवेळी आवश्यक ती नूतनीकरण प्रक्रिया पूर्ण करत राहा. Happy Driving!