PM Kisan status check कसा करायचा? pmkisan.gov.in वर Beneficiary Status, e-KYC, Aadhaar/मोबाईलने हप्ता तपासणी, गावनिहाय यादी—सोप्या स्टेप्समध्ये जाणून घ्या.
पीएम किसान योजना परिचय (उद्दिष्टे आणि पात्रता)
पंतप्रधान किसान सन्मान निधी (PM-KISAN) योजना ही केंद्र सरकारची महत्त्वाकांक्षी योजना असून ती फेब्रुवारी २०१९ मध्ये सुरू करण्यात आली. या योजनेअंतर्गत प्रत्येक पात्र शेतकरी कुटुंबाला प्रतिवर्ष ₹६,००० आर्थिक सहाय्य दिले जाते, जे दर चार महिन्यांनी ₹२,००० चे तीन हप्त्यांद्वारे थेट त्यांच्या बँक खात्यात जमा केले जाते. या आर्थिक मदतीचा उद्देश शेतकऱ्यांना पिकासाठी लागणारे खते-बियाणे इत्यादी खर्च भागवणे आणि त्यांची नियमित उत्पन्नाची हमी देणे आहे. सरकारने २०१९ पासून सुमारे ११ ते १२ कोटी शेतकरी लाभार्थ्यांना थेट बँक खात्यात निधी ट्रान्सफर केला आहे आणि सप्टेंबर २०२५ पर्यंत १९ हप्त्यांपेक्षा जास्त वाटप पूर्ण झाले आहे. योजनेमुळे ग्रामीण भागातील कोट्यवधी लहान व मध्यम शेतकरी कुटुंबांना आधार मिळाला आहे.
पीएम किसान पात्रतेबाबत बोलायचे झाल्यास, सर्व जमीनधारक शेतकरी कुटुंबे (पति-पत्नी आणि अल्पवयीन मुले) या योजनेकरिता पात्र आहेत. प्रारंभी लहान व मर्यादित जमीनधारक (२ हेक्टरपर्यंत) शेतकरी या योजनेसाठी पात्र होते, परंतु नंतर जमिनीचे आकाराचे बंधन काढून टाकण्यात आले आहे. मात्र काही अपवाद वगळण्यात आले आहेत. कोणतेही संस्थात्मक जमिन धारक शेतकरी किंवा ज्या शेतकरी कुटुंबातील एक किंवा अधिक सदस्य पुढील श्रेणीतील असतील ते लाभासाठी अपात्र ठरतात – जसे की संवैधानिक पदाधिकारी, विद्यमान किंवा माजी मंत्री/खासदार/आमदार/महापौर इत्यादी; केंद्र अथवा राज्य सरकारचे सेवारत/सेवानिवृत्त अधिकारी (चतुर्थ श्रेणी वगळून); ₹१०,००० पेक्षा अधिक मासिक पेन्शन धारक (चतुर्थ श्रेणी वगळून); मागील आर्थिक वर्षात आयकर भरलेले व्यक्ती; तसेच डॉक्टर, वकील, अभियांता यांसारखे व्यवसायिक व्यावसायिक इ.. साधारणपणे ज्या शेतकऱ्यांनी मागील वर्षी आयकर भरला आहे किंवा घरातील सदस्य सरकारी नोकरीत/पेन्शनर आहेत अशा कुटुंबांना हा लाभ मिळत नाही. अपात्रतेमुळे तुमचे नाव यादीत न आल्यास स्थानिक कृषी विभागाशी संपर्क साधावा.
या योजनेत नाव नोंदणीनंतर लाभार्थी शेतकऱ्यांचे आधार क्रमांक, बँक खाते आणि जमीन तपशील राज्य सरकारमार्फत पडताळले जातात. सर्व काही नियमपूरक असल्यास पुढील हप्त्यांकरिता तुम्ही पात्र ठरता. अनेक शेतकरी बंधूंना प्रश्न पडतो की “पीएम किसान योजनेचे पैसे खात्यात जमा झाले की नाही, ते ऑनलाईन कसे तपासावे?” तसेच आपले नाव लाभार्थी यादीत आहे की नाही, हे जाणून घेण्यासाठी काय करावे. खाली या सर्व प्रश्नांची समर्पक उत्तरे चरणवार मार्गदर्शनासह दिली आहेत. आपल्या पीएम किसान स्टेटसची माहिती वेळोवेळी तपासणे खूप महत्त्वाचे आहे – त्यामुळे तुम्हाला आतापर्यंत कोणते हप्ते मिळालेत आणि कोणते मिळायचे बाकी आहेत याचा तपशील मिळतो. यासोबतच तुमचे नाव लाभार्थी यादीत आले आहे की नाही आणि तुमची नोंदणी व कागदपत्रे पूर्ण आहेत का याचीही खात्री करता येते. जर काही त्रुटी आढळल्यास (उदा. आधार-बँक तपशील जुळत नसल्यास) ते वेळेवर सुधारता येते. आता “PM Kisan status check” (पीएम किसान स्थिती तपासणी) करण्याची ऑनलाईन पद्धत आपण पाहूया.
पीएम किसान पेमेंट स्टेटस ऑनलाइन तपासण्याची Step-by-Step प्रक्रिया
पीएम किसान चे पैसे कसे चेक करावे – पीएम किसान योजनेअंतर्गत ऑनलाइन पेमेंट स्टेटस (स्थिती) तपासणे फार सोपे आहे. इंटरनेटद्वारे तुम्ही तुमच्या मोबाइल किंवा संगणकावरून काही चरणांमध्ये पीएम किसान चे पैसे कसे चेक करावे चे पैसे जमा झाले की नाही ते पाहू शकता (याला PM Kisan money check online असेही म्हटले जाते). यासाठी आपला आधार क्रमांक, नोंदणी क्रमांक, मोबाइल क्रमांक किंवा बँक खाते क्रमांकापैकी एक माहिती उपलब्ध असणे आवश्यक आहे. खाली दिलेल्या चरणांचे अनुसरण करा:
- अधिकृत पीएम किसान वेबसाइटला भेट द्या: आपल्या ब्राउजरमध्ये
pmkisan.gov.inही अधिकृत वेबसाइट उघडा. ही भारत सरकारची अधिकृत वेबसाईट आहे (इतर कुठल्याही फेक साइटचा वापर करू नका). वेबसाइटच्या मुखपृष्ठावर तुम्हाला अनेक पर्याय दिसतील. - “Farmer’s Corner” विभाग शोधा: मुखपृष्ठ स्क्रोल केल्यावर उजवीकडे किंवा वरच्या मेनूमध्ये शेतकरी कोपरा (Farmer’s Corner) नावाचा विभाग असेल. या विभागात लाभार्थींसाठी काही महत्त्वाचे दुवे दिलेले आहेत.
- “लाभार्थी स्थिती (Beneficiary Status)” पर्यायावर क्लिक करा: Farmer’s Corner विभागात “Beneficiary Status” असा ऑप्शन दिसेल (कधी कधी हिंदी/मराठीत “लाभार्थी स्थिती” असेही लिहिलेले असू शकते). या विकल्पावर क्लिक करा. यामुळे लाभार्थी स्थिती तपासण्याचे पृष्ठ नवीन विंडोमध्ये (किंवा त्या पृष्ठावरच) उघडेल.
- आपली ओळख निवडा व तपशील भरा: नवीन पृष्ठावर तुम्हाला स्थिती तपासण्यासाठी तीन पर्याय उपलब्ध होऊ शकतात – आधार क्रमांक, बँक खाते क्रमांक किंवा मोबाइल क्रमांक. त्यापैकी आपण ज्याद्वारे स्थिती तपासू इच्छिता तो पर्याय निवडा. उदाहरणार्थ, आधार क्रमांकाने चेक करणार असल्यास Aadhaar Number पर्याय निवडा, किंवा मोबाइलने तपासण्यासाठी Mobile Number पर्याय निवडा. निवडलेल्या पर्यायानुसार शेजारी असलेल्या टेक्स्टबॉक्समध्ये त्याचा क्रमांक अचूक भरा (आधार असल्यास १२ अंकी आधार क्रमांक भरा, मोबाइल असल्यास तो क्रमांक). (टीप: काही आवृत्तींमध्ये “नोंदणी क्रमांक (Registration Number)” टाकण्याचा पर्याय देखील असेल. जर तो माहिती असेल तर तोही वापरू शकता.)
- कॅप्चा कोड भरा: सुरक्षितता तपासणीसाठी स्क्रीनवर दिलेला चित्रातील कोड (कॅप्चा) योग्य त्या पेटीत भरा. तो कोड बरोबर भरल्याशिवाय पुढे जाता येणार नाही. अक्षरे व अंक अचूक तसेच आहे तशी भरणे आवश्यक आहे.
- “Get Data/डेटा मिळवा” बटण क्लिक करा: आवश्यक सर्व तपशील भरल्यानंतर सबमिट किंवा Get Data असा बटण असेल (किंवा “डेटा मिळवा” असा संदेश दिसू शकतो). हा बटण क्लिक करा. यानंतर काही क्षणांची प्रतीक्षा करा.
- आपला स्टेटस तपशील पाहा: माहिती बरोबर असल्यास पुढच्या स्क्रीनवर आपला पीएम किसान लाभार्थी स्टेटस दिसेल. येथे आपले नाव, आधार क्रमांकाच्या शेवटचे काही अंक, बँक खाते तपशील आणि तुम्हाला मिळालेल्या हप्त्यांची यादी दिसू शकते. उदा. कोणता हप्ता कधी जमा झाला (Payment Success), कोणता प्रलंबित आहे, इत्यादी. जर ताज्या हप्त्याचे पैसे जमा झाले असतील तर त्या हप्त्यापुढे Amount Credited किंवा Payment Success असा मेसेज आणि दिनांक दिसेल. जर अजून प्रलंबित असेल तर Pending किंवा Awaited असा संदेश दिसू शकतो.
- प्रिंट किंवा स्क्रीनशॉट घ्या (ऐच्छिक): आपल्या सोयीसाठी व नोंदीसाठी तुम्ही या स्टेटस पेजचा स्क्रीनशॉट घेऊ शकता किंवा प्रिंटआउट काढू शकता. भविष्यात काही तक्रार असल्यास हा तपशील उपयोगी पडू शकतो.
वरील प्रक्रियेद्वारे तुम्ही घरबसल्या PM Kisan Status Check (पीएम किसान स्थिती तपासणी) करू शकता. माहिती बरोबर भरल्यानंतर काही क्षणातच आपल्या हप्त्याबाबतचा अपडेट दिसतो. लक्षात ठेवा, वेबसाइटवर दिलेला आधार/खाते क्रमांक इत्यादी अगदी अचूक असावा. जर चुकीचा क्रमांक टाकल्यास “No Record Found” किंवा अशा प्रकारचा संदेश येऊ शकतो. तसे झाल्यास पुन्हा आपल्या कागदपत्रानुसार क्रमांक बरोबर टाका. सरकारी वेबसाइट असल्यामुळे कधी कधी सर्व्हर व्यस्त असू शकतो, त्यामुळे पृष्ठ पूर्ण लोड होण्यासाठी थोडा वेळ द्या किंवा रात्री/सकाळी वापरून पहा.
गावनिहाय पीएम किसान लाभार्थी यादी कशी पहावी (Beneficiary List)
काही वेळा शेतकरी बांधव आपले नाव गावाच्या लाभार्थी यादीत आहे का ते तपासू इच्छितात. पीएम किसान च्या पोर्टलवर प्रत्येक गावाची लाभार्थी यादीही उपलब्ध करून दिली आहे. यामुळे तुम्ही आणि तुमच्या गावातील इतर कोणाकोणाला हप्ता मंजूर झाला आहे ते पाहता येईल. PM Kisan Beneficiary List (पीएम किसान लाभार्थी यादी) गावनिहाय पाहण्यासाठी खालील प्रक्रिया करा:
- पीएम किसान च्या अधिकृत साइटवर गेल्यानंतर (जसे वरील स्टेप 1 मध्ये सांगितले) तिथेच Farmer’s Corner विभागात एक “Beneficiary List” (लाभार्थी यादी) नावाचा दुवा/पर्याय दिसेल. त्या Beneficiary List लिंकवर क्लिक करा.
- लाभार्थी यादीच्या पृष्ठावर आता राज्य, जिला, उपजिला (तालुका), ब्लॉक आणि गाव असे काही ड्रॉपडाऊन मेनू आपल्यासमोर येतील. प्रथम आपले राज्य निवडा, नंतर अनुक्रमे जिल्हा निवडा, तालुका/उपविभाग निवडा, ब्लॉक किंवा तहसील निवडा आणि शेवटी आपले गाव निवडा. प्रत्येक चरणानंतर पुढील ड्रॉपडाउनमध्ये पर्याय भरतील, त्यामुळे योग्य माहिती निवडत जा.
- वरील सर्व तपशील निवडून झाल्यावर “Get Report” किंवा “रिपोर्ट मिळवा” असा बटन पानावर दिसेल. तो बटण क्लिक करा.
- लाभार्थींची यादी स्क्रीनवर दिसू लागेल. येथे तुम्ही निवडलेल्या गावातील सर्व पीएम किसान लाभार्थींची नावे आणि त्यांच्या वडिलांचे नाव इत्यादी तपशील पहायला मिळतील. ही यादी मोठी असू शकते, स्क्रोल करून पूर्ण यादी पाहा. आपल्या नावाची यादीत खात्री करा. जर तुमचे नाव या लाभार्थी यादीत असेल तर तुम्ही त्या कालावधीकरिता निधीसाठी पात्र आहात. नावासमोर साधारणतः शेतकऱ्याचा संदर्भ क्रमांक किंवा इतर तपशील देखील असू शकतात.
- हवी असल्यास तुम्ही या यादीचा स्क्रीनशॉट घेऊ शकता अथवा त्यातून आपल्या नावाचा शोध घेण्यासाठी ब्राऊजरच्या Find फीचरचा (Ctrl+F) उपयोग करू शकता. मोबाईलवर तुम्ही ब्राऊजर मेनूमधील “Find on Page” वापरून मराठीमध्ये आपल्या नावाचे अक्षर शोधू शकता.
जर पीएम किसान लाभार्थी यादीत तुमचे नाव आढळत नसेल परंतु तुम्ही नोंदणी केली आहे, तर कदाचित तुमची अर्ज प्रक्रिया पूर्ण नसावी किंवा काही कारणांमुळे अपात्र ठरवले असावे. अशा वेळी खाली दिलेल्या संपर्क व मदतलाइन विभागातील क्रमांकांवर त्वरित चौकशी करा किंवा आपल्या स्थानिक कृषि अधिकारी/तालुका कृषि कार्यालयाशी संपर्क साधा. लाभार्थी यादीत नाव असणे हे हप्ते मिळण्याच्या पात्रतेचे द्योतक आहे.
पीएम किसान योजनेकरता नवीन नोंदणी (रजिस्ट्रेशन) कशी करावी?
आजही काही शेतकरी बांधव विविध कारणांनी या योजनेत नोंदणीकृत झालेले नाहीत. जर आपण पीएम किसान योजनेसाठी अद्याप नोंदणी केली नसेल, तर ऑनलाइन किंवा ऑफलाइन दोन्ही मार्गाने अर्ज करू शकता. ऑनलाइन नोंदणी प्रक्रिया खाली दिल्याप्रमाणे सोपी आहे:
- पीएम किसान च्या अधिकृत पोर्टलवर जा: pmkisan.gov.in ओपन केल्यानंतर Farmer’s Corner (शेतकरी कोपरा) विभागात “New Farmer Registration” (नवीन शेतकरी नोंदणी) असा पर्याय दिसेल. त्या लिंकवर क्लिक करा.
- नोंदणी फॉर्म भरावा: नवीन नोंदणीच्या फॉर्ममध्ये आपणास आपले आधार क्रमांक, नाव, पत्ता, बँक खात्याचा क्रमांक, IFSC कोड, जमीन माहिती इत्यादी तपशील भरावे लागतील. फॉर्म भरताना आपले नाव व इतर माहिती आधार किंवा जमीन पडताळणी कागदपत्रांशी जुळेल अशी भरा. सर्व माहिती भरल्यानंतर फॉर्मच्या शेवटी “Send OTP/ओटीपी पाठवा” असा बटन असेल ते दाबा. आपण भरलेल्या मोबाइल क्रमांकावर किंवा आधार लिंक केलेल्या क्रमांकावर एक ओटीपी येईल.
- ओटीपी पडताळणी: प्राप्त झालेला OTP (वन-टाइम-पासवर्ड) दिलेल्या जागेत प्रविष्ट करा आणि सबमिट/प्रविष्ट करा. ओटीपी बरोबर असल्यास तुमची नोंदणी विनंती सबमिट झाली असे दर्शवले जाईल. काही प्रकरणांत, आधार क्रमांक आधी नोंदवला गेला असल्यास तसा संदेश येईल; तर मग आपल्या जिल्ह्याच्या कृषि अधिकाऱ्याशी संपर्क करून सुधारणा करा.
- नोंदणीची स्थिती तपासा: नोंदणी सबमिट झाल्यानंतर त्या पृष्ठावरच किंवा Farmer’s Corner मध्ये “Status of Self-registered Farmer” किंवा तत्सम लिंकवर जाऊन तुमच्या अर्जाची स्थिती पाहू शकता. येथे तुमचा नोंदणी क्रमांक (Application/Registration ID) मिळू शकतो, ज्याचा वापर करून वर दर्शवल्याप्रमाणे लाभार्थी स्थिती (Beneficiary Status) तपासू शकता. प्रारंभी नोंदणी केल्यानंतर राज्य सरकार आपल्या अर्जाची छाननी करून मंजुरी देते. ही प्रक्रिया काही दिवस घेऊ शकते. योग्य त्या पडताळणी झाल्यानंतर तुमचे नाव लाभार्थी यादीत समाविष्ट होते.
- ऑफलाईन नोंदणी पर्याय: जर तुम्हाला ऑनलाइन अर्ज करण्यात अडचण येत असेल, तर आपल्या गावातील नजिकच्या लोकसेवा केंद्रा (CSC) ला भेट द्या. तेथे संगणकाद्वारे तुमचा अर्ज भरता येईल. किंवा थेट तालुका कृषी अधिकारी / तलाठी कार्यालयात जाऊनही आपण PM-KISAN योजनेचा अर्ज भरू शकता. ऑफलाइन अर्ज भरताना आपले आधार, बँक खाते पासबुक, जमीन सातबारा इत्यादी कागदपत्रांच्या प्रती सोबत घेऊन जाणे आवश्यक आहे. संबंधित अधिकारी तुमची माहिती ऑनलाईन प्रणालीत भरून देतील.
नोंदणी करताना लक्षात ठेवा की आधार क्रमांक अनिवार्य आहे. तसेच आधारमध्ये जसे नाव आहे तसंच नाव अर्जात भरा, अन्यथा पडताळणीमध्ये अडचण येऊ शकते. नोंदणी पूर्ण झाल्यावर पुढील हप्ता मिळण्यासाठी ई-केवायसी करणे बंधनकारक आहे (खाली पहा). राज्य सरकारकडून आपल्या अर्जाला मंजुरी मिळाल्यानंतर तुम्ही योजनेचे लाभार्थी बनता. त्यानंतरचे हप्ते आपल्या खात्यात येऊ लागतात, ज्याची स्थिती आपण वरीलप्रमाणे ऑनलाईन तपासू शकता.
पीएम किसान स्टेटस तपासताना येणाऱ्या सामान्य समस्या व त्यांचे उपाय
ऑनलाइन स्थिती तपासताना किंवा पीएम किसान चे पैसे थेट खात्यात येताना कधी काही अडचणी येऊ शकतात. खाली शेतकऱ्यांना सर्वसाधारणपणे भेडसावणाऱ्या काही समस्या आणि त्यावरील उपाय दिले आहेत:
- समस्या: आधार तपशील जुळत नाही / नावाची चूक: अनेकदा शेतकऱ्याचे नाव आधार कार्डात आणि बँक खात्यात वेगवेगळ्या स्पेलिंगने असते (उदा. मराठी व इंग्रजीतील फरक). अशा नावाच्या मामूली फरकामुळे किंवा आधार क्रमांकाच्या त्रुटीमुळे हप्ता अडकू शकतो. उपाय: पीएम किसान पोर्टलवरील “आधार तपशील दुरुस्ती (Edit Aadhaar Details)” या पर्यायाचा वापर करून तुम्ही तुमचे नाव आधारनुसार सुधारू शकता. आधारक्रमांक चुकीचा टाइप झाला असल्यास तोही दुरुस्त करावा लागतो. नाव बदलताना मात्र केवळ लहान अशुद्धी दुरुस्तीचीच मुभा आहे; मोठे बदल अथवा इतर व्यक्तीचे आधार क्रमांक टाकणे परवानगीयोग्य नाही. नाव/आधार दुरुस्तीनंतर पुन्हा एकदा आपल्या अर्जाची पडताळणी होईल. तसेच, तुमचे बँक खात्यातील नाव आणि आधार व जमिनीवरील नाव यात सुसंगती असणे अत्यावश्यक आहे.
- समस्या: ई-केवायसी पूर्ण केलेली नाही: PM-KISAN योजनेने लाभार्थ्यांसाठी आधार प्रमाणीकरण अनिवार्य केले आहे. ई-केवायसी (e-KYC) न पूर्ण झाल्यास हफ्त्यांची रक्कम अडकते. उपाय: पीएम किसान पोर्टलवरच “e-KYC” हा ऑप्शन असून तेथे क्लिक करून तुम्ही आपले आधार OTP आधारित ई-केवायसी करू शकता. त्यासाठी आधार क्रमांक टाकून शोधा, व नंतर बँक खात्याशी लिंक केलेला मोबाइल क्रमांक भरून “Get OTP” क्लिक करा व आलेला ओटीपी सबमिट करा. असा OTP आधारित ई-केवायसी पूर्ण झाल्याची पुष्टी मिळेल. ज्यांच्या मोबाइलला OTP येत नाही किंवा आधार-linked मोबाइल उपलब्ध नाही, त्यांनी नजीकच्या CSC केंद्रावर जाऊन बायोमेट्रिक ई-केवायसी करवावा. अंगठ्याच्या किंवा डोळ्याच्या स्कॅनद्वारे तेथे CSC कर्मचारी ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करतील. एकदा KYC पूर्ण झाले की पुढील हप्ते नियमित येऊ शकतात.
- समस्या: बँक खाते आधार सीडिंग/NPCI नसणे: पीएम किसानचा लाभ थेट DBT द्वारे येतो, त्यामुळे आपले बँक खाते आधार क्रमांकाशी संलग्न (seed) असणे व नॅशनल पेमेंट कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) मध्ये अपडेट असणे गरजेचे आहे. अनेक वेळा शेतकऱ्याचे खाते आधारसोबत लिंक नसल्यामुळे पेमेंट फेल होते. उपाय: आपल्या बँकेमध्ये जाऊन खात्यात आधार सीडिंग केले आहे ना ते तपासा. आपल्या शाखेमध्ये विचारणा करून NPCI मध्ये तुमचा आधार मैप (Aadhaar mapping) झाला आहे का तेही सुनिश्चित करा. खाते आधारला लिंक केल्यावर १-२ आठवड्यांनी पुन्हा PM-Kisan स्टेटस तपासा. तसेच खात्याची स्थिती ऍक्टिव्ह/चालू असावी, खात्यात KYC इत्यादी अपडेट असावी. खाते बंद/डॉर्मंट असल्यास पेमेंट वळतेल नाही.
- समस्या: लाभार्थी यादीत नाव नाही / अर्ज मंजूर नाही: तुम्ही अर्ज केला असेल पण तरीही बराच काळ नाव लाभार्थी यादीत येत नसेल किंवा स्टेटसमध्ये “Application Pending” असे दिसत असेल तर कदाचित तुमच्या कागदपत्रांची पडताळणी अपूर्ण आहे किंवा काही त्रुटीमुळे अर्ज प्रलंबित/निरस्त (Rejected) झाला असेल. उपाय: अशावेळी आपल्या तालुका कृषि अधिकारी किंवा जिल्हा कृषि कार्यालयाशी संपर्क साधून कारण जाणून घ्या. अनेकदा जमीन दस्तऐवजात तुमचे नाव नसेल, किंवा तुमच्या कुटुंबातील कोणी इतर लाभ घेत असल्यास (उदा. पती-पत्नी दोघांनी वेगवेगळे अर्ज केले असल्यास) अर्ज रोखला जातो. स्थानिक अधिकाऱ्यांशी बोलून आवश्यक त्या कागदपत्रांची पुनर्पुष्टी करा. काही केसेसमध्ये दुसऱ्या व्यक्तीने चुकीने तुमचा आधार वापरून अर्ज केला असेल तर ती तक्रार नोंदवा. तुमचे नाव अपात्रतेमुळे काढले गेले असेल तर तेही कळवा. गरज पडल्यास पुन्हा एकदा योग्य माहितीने नवीन अर्ज भरण्याची मुभा अधिकारी देतील.
- समस्या: हप्ता प्रक्रिया झाली पण खात्यात पैसा नाही: कधी कधी PM-KISAN पोर्टलवर स्थितीमध्ये हप्ता दिला गेल्याचे (Payment Success) दर्शवले जाते पण प्रत्यक्ष रक्कम बँक खात्यात जमा होत नाही. हे प्रामुख्याने बँक किंवा PFMS स्तरावरील तांत्रिक कारणांमुळे होऊ शकते (उदा. खात्याशी संबंधित नामसाधर्म्याने पैसे होल्ड झाले, इ.). उपाय: अशा वेळी प्रथम आपल्या बँक शाखेशी संपर्क साधून प्रवेश करा. बैंक स्टेटमेंट मधून संबंधित कालावधीतील क्रेडिट प्रवाह तपासा. जर पैसा खात्यात आला नसेल तर शाखेला PM-Kisan पेमेंट संदर्भ क्र. (Transaction ID) द्या आणि चौकशी करा. अनेकदा अशा अडकलेल्या पेमेंटची परतफेड (refund) सरकारला होते आणि पुढच्या यादीत नाव येत नाही. त्यामुळे तुम्हाला कदाचित पुढच्या सत्रात दुप्पट हप्ता मिळू शकतो किंवा आधीचा रक्कम पुन्हा प्रक्रिया करून दिला जाईल. खात्रीसाठी PM-KISAN हेल्पलाइनवर देखील फोन करून आपल्या हप्त्याबद्दल तक्रार नोंदवा.
- इतर त्रुटी व उपाय: जमीन तुकड्याची माहिती जुळत नसल्यास तलाठी कार्यालयातून त्वरित दुरुस्त करून घ्या. लाभार्थीने मृत्यू झाल्यास किंवा इतर कारणांमुळे अपात्र असल्यास संबंधितांनी ते विवरण ग्रामपंचायत/कृषि विभागाला कळवावे. जर आपण आता इतर कुठल्याशा सरकारी नोकरीत लागला असाल किंवा करदाता झाला असाल, तर पुढचे हप्ते आपोआप थांबतील. अशावेळी चुकीने रक्कम आलीच तर शासनाच्या सूचनेनुसार ती परत करण्याची प्रक्रिया आहे (पीएम किसान रिफंड मेकॅनिझम). कोणत्याही प्रकारचा गैरलाभ घेऊ नका – अन्यथा पुढे जाऊन वसुली होऊ शकते.
वरील प्रमाणे बहुतेक समस्या या आधार, बँक खाते व जमीन यांच्या तपशीलातील असमतोलामुळे येतात. योजनेचा लाभ सतत मिळत राहण्यासाठी पुढील गोष्टींची काळजी घ्या – (1) आपल्या नावानेच योग्य जमीन नोंद असणे (७/१२ उताऱ्यावर नाव), (2) आधार आधारित ई-केवायसी पूर्ण करणे, (3) बँक खाते आधारला लिंक करणे आणि (4) बँक खाते NPCI मार्फत DBT साठी सक्रिय करणे. या बाबी पूर्ण केल्या तर सामान्यतः हप्ता येण्यास अडथळा रहाणार नाही. तरीही कधी तांत्रिक किंवा प्रशासकीय कारणांने विलंब झाला तर चिंता करू नका – सरकार वेळोवेळी सार्वजनिक घोषणा करून त्या हप्त्यांचा वितरित करते. आपण थोड्या अंतराने पुनः स्टेटस तपासत राहावे.
सुरक्षितता आणि गोपनीयता संबंधित टिप्स (पीएम किसान पोर्टल वापरताना)
ऑनलाइन सुविधा वापरताना काही सुरक्षा व गोपनीयतेचे उपाय अवलंबणे आवश्यक आहे, विशेषत: ज्यांच्यासाठी तुम्हाला आधार क्रमांक आणि बँक तपशील जसे संवेदनशील माहिती द्यावी लागते. पीएम किसानचे पैसे तपासताना किंवा माहिती अपडेट करताना खालील गोष्टी लक्षात ठेवा:
- फक्त अधिकृत वेबसाइट/अॅपचाच वापर करा: पीएम-किसानसंबंधित माहिती तपासण्यासाठी नेहमी अधिकृत वेबसाईट
pmkisan.gov.inकिंवा सरकारी मान्यताप्राप्त मोबाईल अॅपचा (खाली वर्णन केलेला) वापर करा. गुगलवर सर्च केल्यावर मिळणाऱ्या संशयास्पद लिंक्सवर क्लिक करू नका. अनेक फसवणूक करणाऱ्या साइट्स आपल्या आधार/बँक तपशीलांची मागणी करून फसवू शकतात. अधिकृत साइटच्या यूआरएलमध्येgov.inहे असल्याची खात्री करा आणि ब्राउजरमधील लॉक चिन्ह (SSL) तपासा. - आपला OTP/पासवर्ड कुणाशीही शेअर करू नका: पीएम किसान पोर्टलवर लॉगिन करण्याची आवश्यकता नसली तरी, ओटीपी आधारित पुष्टीकरण आवश्यक असते. हा OTP कोड आपल्या वैयक्तिक मोबाइलवर येतो. हा कोड किंवा इतर कोई पासवर्ड कधीही दुसऱ्या कोणालाही सांगू नका. सरकारी अधिकाऱ्यांनादेखील OTP विचारण्याचा नियम नाही; म्हणून फोनवर कोणी स्वतःला पीएम किसान कर्मचाऱी म्हणून ओळख करून OTP मागितला तर सतर्क रहा – ती शक्यतो फसवणूक आहे.
- व्यक्तिगत माहितीची गोपनीयता राखा: आपल्या आधार क्रमांक, बँक खाते आणि IFSC, मोबाइल नंबर आदी माहितीची गोपनीयता ठेवा. पीएम किसानसाठी अर्ज भरताना अथवा स्थिती तपासताना ही माहिती आपण प्रविष्ट करावी लागते, पण ती फक्त अधिकृत पोर्टलवरच भरा. कोणत्याही सोशल मीडिया, व्हॉट्सअॅप किंवा अप्रगत वेबसाइटवर ही माहिती देऊ नका. आधार क्रमांकाची छायाप्रती वाटेल तिथे देणे टाळा.
- सार्वजनिक कॉम्प्युटरचा वापर करताना खबरदारी: जर तुम्ही इंटरनेट कॅफे, साइबर कॅफे किंवा कोणी मित्राच्या मोबाइल/लॅपटॉपवरून आपले स्टेटस तपासत असाल, तर नंतर ब्राऊजरमधील सेशन बंद करा,Cache/History क्लियर करा. जरी पीएम किसान पोर्टलवर लॉगिन नसते, तरी तुमची टाकलेली माहिती ब्राउजर History मध्ये राहू शकते. त्यामुळे ते डिलीट करा. शक्यतो असा सार्वजनिक वापर टाळून स्वतःच्या मोबाइलवरूनच चेक करणे उत्तम.
- फसव्या कॉल आणि मेसेजपासून सावध रहा: काही लाभार्थीना बनावट कॉल येतात जिथे पीएम किसानच्या नावाने पैसे मागितले जातात – उदाहरणार्थ “तुमचा हप्ता मिळवून देतो, एवढी फी भरावी लागेल” असे. लक्षात ठेवा, पीएम किसान हा पूर्णपणे मोफत लाभ देणारा सरकारी उपक्रम आहे. त्यासाठी कोणतेही शुल्क किंवा कमिशन लागणार नाही. जर असा कुणी फोन करून पैसे भरण्यास सांगत असेल तर ती फसवणूक आहे. त्वरित त्या व्यक्तीची माहिती स्थानिक अधिकाऱ्यांना द्या. तसेच, पीएम किसानशी संबंधित माहिती देणारे कोणतेही संशयास्पद SMS/मेसेज आल्यास त्यातील दुव्यावर क्लिक करू नका.
- योजना संबंधित अपडेट्स अधिकृत स्रोतांतूनच मिळवा: पीएम किसान योजनेचे नवीन नियम, हप्ता जाहीर झाल्याच्या तारखा इत्यादी माहिती केंद्रीय कृषी मंत्रालय वा राज्य कृषि विभागाच्या अधिकृत प्रसिद्धीपत्रकातून किंवा विश्वसनीय वर्तमानपत्र/प्रसारमाध्यमांतून मिळवा. अफवांवर विश्वास ठेवू नका. सरकार वेळोवेळी SMSद्वारे अधिकृत संदेश पाठवते. तसेच पीएम किसान पोर्टलवर डॅशबोर्ड/न्यूज सेक्शनमध्येही अपडेट्स दिलेले असतात.
या सूचनांचे पालन केल्यास तुम्ही सुरक्षितपणे आणि खात्रीपूर्वक पीएम किसानची ऑनलाइन सेवा वापरू शकता. शेवटी, तुमचे आधार, बँक खाते क्रमांक यांसारखी माहिती केवळ अधिकृत पोर्टलवर किंवा अधिकृत अॅपमध्ये योग्य त्या ठिकाणी भरावी, कोणी व्यक्तिशः मागितल्यास देऊ नये.
पीएम किसान मोबाईल अॅप आणि इतर ऑनलाईन सुविधा
शेतकरी बांधवांच्या सोईसाठी केंद्र सरकारने मोबाईल अॅपद्वारे पीएम किसान सेवा उपलब्ध करून दिली आहे. स्मार्टफोन वापरणाऱ्या शेतकऱ्यांना वेबसाईटवर जाण्यापेक्षा हे अधिकृत “PMKISAN GoI” मोबाईल अॅप उपयोगी पडू शकते. हे अॅप २४ फेब्रुवारी २०२० रोजी भारत सरकारने लॉंच केले. नॅशनल इन्फॉर्मेटिक्स सेंटर (NIC) ने विकसित केलेले हे अॅप Google Play Store वर उपलब्ध आहे आणि ते १० दशलक्षांहून अधिक वेळा डाउनलोड करण्यात आले आहे. अॅपवर खालील सुविधा मिळतात:
- नवीन शेतकरी नोंदणी: मोबाईल अॅप उघडल्यावर तुम्ही थेट तुमची नवीन Farmer Registration अॅपद्वारे करू शकता. यासाठीही आधार क्रमांक, नाव, बँक तपशील भरून OTP पडताळणी करावी लागते. वेब पोर्टलवरील प्रक्रियेप्रमाणेच हे कार्य करते.
- लाभार्थी स्थिती तपासा: अॅपमधील “Beneficiary Status” किंवा “लाभार्थी स्थिती जाणून घ्या” या विभागात जाऊन तुम्ही तुमचे हप्त्यांचे स्टेटस पाहू शकता. येथेही आधार/मोबाइल/नोंदणी क्रमांकाद्वारे चौकशी करता येते. अॅपमधील डेटा हा वेबसाइटप्रमाणेच अद्ययावत असतो.
- नाव/त्रुटी दुरुस्ती: जर तुमचे नाव आधारसोबत जुळत नसेल तर “सुधारणा करा (Name Correction as per Aadhaar)” असे अॅपमध्ये फीचर उपलब्ध आहे. याद्वारे तुम्ही लघु नाव दुरुस्ती करू शकता.
- योजनेची माहिती: अॅपमध्ये पीएम किसान योजनेचा संपूर्ण माहितीपत्रक/मार्गदर्शिका भाग आहे. तिथे योजनेची उद्दिष्टे, लाभ, पात्रता, आवश्यक कागदपत्रे याबद्दल मराठी/हिंदी/इंग्रजी भाषेत माहिती मिळू शकते.
- हेल्पलाइनला कॉल करा: अॅपमधूनच थेट पीएम किसान हेल्पलाइन क्रमांकांवर कॉल लावण्याची सुविधा दिली आहे. यामुळे अॅपमध्येच तुम्ही मदतलाइनशी संपर्क साधू शकता.
विशेष म्हणजे, २०२৩ मध्ये या अॅपमध्ये चेहरे ओळखणारी नवीन सुविधा समाविष्ट करण्यात आली आहे. याच्या मदतीने काही निवडक शेतकरी चेहऱ्याचा स्कॅन करून घरबसल्या ई-केवायसी करू शकतात, ज्यासाठी आधी अंगठा किंवा OTP आवश्यक होता नाही. ही सुविधा दूरदूरच्या प्रदेशातील ज्यांच्या मोबाईलला नेटवर्क समस्या आहे अशांसाठी उपयुक्त ठरू शकते. भविष्यात अॅपमध्ये मल्टीलिंग्वल (बहुभाषिक) AI Chatbot देखील आहे ज्यामुळे शेतकऱ्यांना मराठीसह त्यांच्या भाषेत त्वरित मार्गदर्शन मिळू शकते.
याशिवाय, सरकारचा एकात्मिक सेवा अॅप UMANG (Unified Mobile Application for New-age Governance) वरदेखील पीएम किसान सेवा उपलब्ध आहे. UMANG अॅपद्वारे तुम्ही पीएम किसानची माहिती तपासणे, अर्जस्थिती पाहणे तसेच इतर शेतकरी हिताच्या शासकीय योजना (उदा. पीएम फसल बीमा योजना, मृदा आरोग्यपत्रिका इ.) सुद्धा वापरू शकता. UMANG अॅप मराठी भाषेतही उपलब्ध असल्याने अनेकांना ते वापरणे सोपे जाते.
मोबाईल अॅपचा वापर करताना सुरक्षेच्या दृष्टीने हेच नियम लागू होतात जे वेबसाईटसाठी – अधिकृत अॅपच इंस्टॉल करा (डेव्हलपर म्हणून NIC किंवा Agriculture Ministry असेल तरच), प्ले-स्टोअरवरच्या रेटिंग/रिव्ह्यू तपासा, आपला OTP इत्यादी सुरक्षित ठेवा, इ. अॅपद्वारे डेटा वापरताना इंटरनेट कनेक्शन स्थिर असणे जरुरीचे आहे, अन्यथा अॅप क्रॅश होऊ शकते किंवा माहिती पूर्ण लोड होण्यास वेळ लागू शकतो.
पीएम किसान अधिकृत मदत व सपोर्ट (PM-KISAN Helpline)
पीएम किसान योजनेसंदर्भात शेतकऱ्यांना मदत व मार्गदर्शन मिळावे म्हणून सरकारने अनेक हेल्पलाइन क्रमांक आणि ईमेल दिले आहेत. तुम्हाला कुठलीही अडचण, शंका अथवा तक्रार असल्यास खालील अधिकृत माध्यमांद्वारे संपर्क साधावा:
- टोल-फ्री क्रमांक: 📞 1800-115-5266 (मोफत क्रमांक, भारतात कोणत्याही फोनवरून कॉल करता येतो).
- प्रधानमंत्री किसान हेल्पलाइन: 📞 155261 (सोपा शॉर्ट कोड, थेट कॉल करून PM-KISAN संबंधित माहिती मिळवा).
- दिल्ली हेल्पलाइन क्रमांक: 📞 011-23381092 / 011-23382401 (केंद्र सरकारचे अधिकृत स्थिर (लँडलाईन) क्रमांक).
- नवीन हेल्पलाइन क्रमांक: 📞 011-24300606 (अतिरिक्त हेल्पलाइन, दिल्लीत आधारित).
- इतर संपर्क: 📞 0120-6025109 (एनआयसी/PM-KISAN युनिटचा आणखी एक हेल्पलाईन).
- ईमेल (विद्युत पत्र): ✉ pmkisan-ict@gov.in (PM-KISAN योजनेचा अधिकृत ईमेल आयडी. तुम्ही तुमची समस्या किंवा प्रश्न तपशीलवार लिहून यात पाठवू शकता. उत्तर मिळायला काही दिवस लागू शकतात.)
वर दिलेल्या हेल्पलाइन क्रमांकांवर सोमवार ते शनिवार (कामकाजाचे तासात) संपर्क साधावा. काही क्रमांक २४x७ IVRS सुविधा देतात. कॉल करताना आपला आधार क्रमांक, बँक खाते क्रमांक किंवा नोंदणी क्रमांक तयार ठेवा, जेणेकरून प्रतिनिधीला तपशील तपासता येतील. आपल्या समस्येचा स्पष्ट उल्लेख करा – उदाहरणार्थ “माझा आधार आणि खात्याचे नाव जुळत नसून हप्ता अडकला आहे” किंवा “ माझे नाव लाभार्थी यादीत नाही” वगैरे. अधिकाऱ्यांच्या निर्देशानुसार पुढील प्रक्रिया करा.
ईमेल पाठवताना आपल्या समस्येसोबत पूर्ण नाव, आधार क्रमांक, जिल्हा-राज्य माहिती आणि नोंदणी क्रमांक/बँक खाते क्रमांक नक्की नमूद करा, ज्याने करून ते योग्य लाभार्थी प्रोफाइल शोधून मदत करू शकतील. पीएम किसानचा तांत्रिक सपोर्ट विभाग ही ईमेल हाताळतो.
शिवाय, प्रत्येक जिल्ह्यातील कृषि अधिकारी / तालुका कृषि अधिकारी हेदेखील पीएम किसान योजनेचे स्थानिक संपर्क बिंदू आहेत. त्यांनी आपला अर्ज मंजूर/नामंजूर करण्यापासून हप्ते अडकण्याचे कारण इत्यादी सर्व माहिती त्यांच्या लॉगिनद्वारे पाहू शकते. आवश्यक असल्यास आपल्या तालुका कृषी कार्यालयात प्रत्यक्ष भेट देऊन देखील माहिती घेऊ शकता.
अंतिम महत्वपूर्ण गोष्ट: कधीही आपल्या बँक खात्याशी संबंधित संवेदनशील माहिती (जसे OTP, कार्ड क्रमांक) या अधिकृत हेल्पलाइन व्यतिरिक्त कुणासोबतही शेयर करू नका. पीएम किसान टीमही तुमचा बँक PIN किंवा पासवर्ड काही मागणार नाही. शेतकऱ्यांसाठी ही सेवा पूर्णपणे विनामूल्य आणि पारदर्शक आहे, त्यामुळे निशंकपणे या अधिकृत मदत क्रमांकांचा वापर करा. काही तक्रार असल्यास जास्तृत जास्त लेखी स्वरूपात (ईमेल/अर्ज) द्या जेणेकरून पुढे त्याचा संदर्भ राहील.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)
उत्तर: पीएम किसान योजनेचा लाभ घेण्यासाठी आपण भारतीय नागरिक असावा व शेतजमीन धारक शेतकरी असावा. लहान, सीमांत तसेच मोठे सर्व जमीनधारक पात्र आहेत (जमिनीचे आकारावर मर्यादा नाही). मात्र, ज्या कुटुंबातील कोणी सदस्य सरकारी नोकरीत आहे, विद्यमान/माजी खासदार-आमदार आहेत किंवा आयकर भरतात, अशा कुटुंबांना योजनेतून वगळण्यात आले आहे. म्हणजेच जर कोणताही सदस्य उच्च आर्थिक श्रेणीतील असेल (उदा. डॉक्टर, अभियंता, मोठे पेन्शनर) तर त्या शेतकरी कुटुंबाला लाभ मिळणार नाही. इतर सर्व जमीनधारक शेतकरी कुटुंबे (पति-पत्नी व अवयस्क मुलं) पात्र आहेत. अर्ज करताना आधार व जमीन दस्तऐवजात आपले नाव असणे आवश्यक आहे.
उत्तर: या योजनेत प्रति वर्ष ₹६,००० आर्थिक सहाय्य राज्यकर्ते शेतकऱ्यांच्या खात्यात टाकतात. हे रकम तीन समान हप्त्यांमध्ये (₹२,००० प्रती हप्ता) विभाजित केलेली आहे. दर चार महिन्यांनी एक हप्ता अशी रक्कम वितरणाची संरचना आहे – साधारणपणे पहिला हप्ता एप्रिल-जून दरम्यान, दुसरा जुलै-सप्टेंबर दरम्यान, आणि तिसरा ऑक्टोबर-मार्च दरम्यान दिला जातो (प्रथम वर्षात योजना डिसेंबर २०१८ पासून लागू झाली म्हणून त्या सत्राचे हफ्ते वेगळे होते). सरकार सहसा प्रतेक हप्त्याची रक्कम ठराविक कालावधीत जाहीर करते. उदाहरणार्थ, २०वा हप्ता ऑगस्ट २०२৫ मध्ये पंतप्रधानांनी जाहीर केला ज्यातून सुमारे ९.७ कोटी शेतकऱ्यांना लाभ मिळाला. हप्ता येताच सरकार SMS द्वारे कळवते, तसेच तुम्ही वरीलप्रमाणे ऑनलाइनही स्टेटस पाहू शकता. काहीवेळा तांत्रिक अथवा प्रशासकीय कारणाने थोडा उशीर होऊ शकतो, पण सहसा वर्षातील तीनही हप्ते क्रमाने मिळतात.
उत्तर: जर लाभार्थी सूची (Beneficiary List) मध्ये तुमचे नाव नसेल, पण तुम्ही अर्ज केला असेल, तर सर्वप्रथम वरील चरणांनी तुमची वैयक्तिक स्थिती (Beneficiary Status) pmkisan पोर्टलवर तपासा. तेथे जर “No Record” किंवा “Application Pending/Rejected” असे येत असेल तर कदाचित तुमचा अर्ज मंजूर झाला नसेल. अशावेळी तुम्ही स्थानिक तलाठी/कृषि अधिकारी यांच्याशी संपर्क करा. अर्ज का रखडला ते विचारून आवश्यक दुरुस्त्या करा – उदा. जमीनवरील नाव अद्ययावत करणे, आधार सीडिंग करणे इ. जर चुकीच्या माहितीमुळे अर्ज रद्द झालेला असेल तर नवे korrigendum करून पुनः सबमिट करता येईल. लाभार्थी यादी हप्ता-जारीच्या वेळी अपडेट होते, त्यामुळे तिथे नाव नाही याचा अर्थ त्या टप्प्यात तुम्हाला हप्ता मंजूर नाही. मात्र पुढील हप्यात नाव यावे म्हणून आताच चौकशी करून ठेवणे योग्य. हेल्पलाइन 155261 वर फोन करूनही आपण आपल्या अर्जाची स्थिती आणि नोंदणी क्रमांकाची पुष्टी घेऊ शकता.
उत्तर: तुमच्या पीएम किसान योजनेच्या हप्त्यांचे पैसे जमा झाले का नाही हे तपासण्यासाठी अधिकृत वेबसाइट pmkisan.gov.in वर सुविधा आहे. तिथे “Beneficiary Status (लाभार्थी स्थिती)” या पर्यायावर क्लिक करून तुम्ही आधार क्रमांक किंवा मोबाईल/बँक खातेनं मरज्ञ तुमचा स्टेटस पाहू शकता. विस्तृत चरणवार मार्गदर्शक आम्ही वरच्या विभागात दिला आहे. एकदा तुम्ही आवश्यक माहिती भरून सबमिट केली की, स्क्रीनवर तुमचे नाव व खाते तपशीलासह कोणते हप्ते मिळाले ते दिसतील. याद्वारे लगेच कळते की शेवटचा हप्ता जमा झाला आहे का आणि कधी. ही प्रक्रिया मोबाईल फोनवरदेखील सहज करता येते. फक्त इंटरनेट कनेक्शन असणे आणि योग्य क्रमांक माहिती असणे आवश्यक आहे.
उत्तर: e-KYC हा “Electronic Know Your Customer” संज्ञेसाठी संक्षेप आहे. पीएम किसान योजनेत लाभ देण्यापूर्वी लाभार्थ्याची ओळख व सत्यता सुनिश्चित करण्यासाठी आधार आधारित e-KYC प्रक्रिया अनिवार्य केली गेली आहे. यामध्ये शेतकऱ्यांनी आपला आधार क्रमांक पडताळणीसाठी नोंदवायचा असतो आणि आधारशी लिंक केलेल्या मोबाइलवर OTP द्वारे अथवा बायोमेट्रिक तंत्राद्वारे खातरजमा करायची असते. केंद्र सरकारने मे २०२२ पासून सर्वांसाठी ई-केवायसी सक्तीचे केले असल्याने ज्याने हे पूर्ण केलेले नाही त्यांचे पुढचे हप्ते रोखले गेले आहेत. म्हणून प्रत्येक लाभार्थीने त्वरित ई-केवायसी करणे आवश्यक आहे. e-KYC करण्यासाठी pmkisan.gov.in वर “e-KYC” या पर्यायात जाऊन आधार क्रमांक आणि त्यावर लिंक असलेला मोबाइल क्रमांक प्रविष्ट करून OTP सबमिट करावा, किंवा जवळच्या CSC सेंटरवर जाऊन अंगठा स्कॅनद्वारे KYC प्रक्रिया पूर्ण करावी. प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर “eKYC successful” असा संदेश येतो. हा एकदाच करायचा असून तो केल्यावर पुढे प्रत्येक हप्त्यापूर्वी पुन्हा KYCची गरज नाही (परंतु सरकार वेळोवेळी KYC अपडेटची सूचना देऊ शकते, ती पालनीय आहे).
उत्तर: पीएम किसान योजनेचे अधिकृत अँड्रॉईड मोबाईल अॅप उपलब्ध आहे ज्याचे नाव “PMKISAN GoI” असे आहे. हे अॅप नॅशनल इन्फर्मेटिक्स सेंटरने विकसित केले असून ते सरकारच्या अन्य ऍप्सप्रमाणेच वापरण्यास सुरक्षित आहे. PMKISAN अॅपद्वारे तुम्ही नवीन अर्ज नोंदणी, लाभार्थी स्थिती तपासणी, आधार नाव दुरुस्ती, Yojana माहिती, हेल्पलाईन कॉल इ. सुविधा प्राप्त करू शकता. जे शेतकरी स्मार्टफोन वापरतात त्यांनी हे अॅप Google Play Store मधून डाउनलोड करून घ्यावे (डेव्हलपर म्हणून NIC eGov किंवा Agriculture Ministry असल्याची खात्री करा). अॅप इन्स्टॉल केल्यावर तुमच्या भाषेची निवड करू शकता (मराठी/हिंदी उपलब्ध नसेल तरी हिंदीचा पर्याय घेऊन माहिती समजू शकते). अॅपवर तुम्ही आधार क्रमांक टाकून थेट स्टेटस पाहू शकता, ज्यासाठी वेगळे ओटीपी लागत नाही. तसेच नोंदणीसाठीही आधार OTP सुविधा उपलब्ध आहे. शेतकरी बंधूंना वेब ब्राउजरपेक्षा अॅप कधी कधी जास्त सोयीचे पडते. परंतु अॅप वापरताना इंटरनेट कनेक्शन चालू ठेवा व नवीन आवृत्ती अपडेट करायला विसरू नका.
उत्तर: तुम्ही पीएम किसान हेल्पलाइन क्रमांक 155261 वर विनामूल्य कॉल करून तुमची तक्रार नोंदवू शकता. तसेच 1800-115-5266 या टोल-फ्री क्रमांकावरसुद्धा कॉल करून माहिती मिळवू शकता. आपली समस्या, आधार/नोंदणी तपशील देऊन तेथे तक्रार नोंदवा; तुम्हाला एक तक्रार क्रमांक दिला जाऊ शकतो. याशिवाय pmkisan-ict@gov.in या अधिकृत ईमेलवर तुम्ही आपली समस्या पाठवू शकता. पीएम किसान पोर्टलवरदेखील Help/Feedback विभागात काही अर्ज उपलब्ध असल्यास ते भरू शकता. स्थानिक पातळीवर तुम्ही तालुका कृषि अधिकारी किंवा जिल्हा सुपरवायझर यांनाही भेटून लिखित तक्रार देऊ शकता. उदाहरणार्थ, “माझ्या खात्यावर अमुक हप्ता जमा झालेला नाही” किंवा “माझा आधार/नाव चुकीचा असल्याने नाव यादीत नाही” अशा तक्रारी नोंदवल्यास ते उच्च स्तरावर पाठवून मदत मिळवून देतात. सरतेशेवटी, आपल्या तक्रारीची नोंद कुठल्या ना कुठल्या अधिकृत व्यवस्थेत झालेली असणे गरजेचे आहे, म्हणजे पुढील हप्त्यात त्रुटी दूर होण्याची शक्यता वाढते.
आशा आहे की या सर्व माहितीमुळे “पी एम किसान चे पैसे कसे चेक करावे” या संदर्भातील तुमचे सर्व प्रश्न सुटले असतील. मराठी भाषेत दिलेल्या या मार्गदर्शनाचा उद्देश ग्रामीण भागातील शेतकरी बांधवांना आपला पीएम किसान लाभ/status स्वखर्चाने आणि सहजतेने तपासता यावा हा आहे. सरकारची ही योजना पूर्णपणे पारदर्शक व ऑनलाईन प्रणालीवर आधारलेली असल्याने आपल्याला घरबसल्या हक्काचा लाभ मिळू शकतो, फक्त त्यासाठी थोडेसे ऑनलाइन पाऊल उचलावे लागेल. वरील चरणांचे पालन करून आपण PM Kisan status check, beneficiary list, registration इत्यादी सर्व गोष्टी आत्मविश्वासाने पूर्ण करू शकता. शेवटी, शेतकरी हितार्थ राबवलेल्या या योजनेचा लाभ घेताना काही अडचण आलीच तर संकोच न करता अधिकृत मदत क्रमांकांवर संपर्क साधा – शासनाच्या यंत्रणा आपल्या सेवेत तत्पर आहेत. नियमितपणे आपला लाभ स्थिती तपासा, आणि योग्य त्या सूचना पाळून पुढील हप्त्यासाठी स्वतःला पात्र ठेवा.
हे सुद्धा वाचा –